Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” od początku swojej działalności wykorzystuje metodę historii mówionej, jest ona elementem tożsamości instytucji. To właśnie relacje świadków historii były pierwszymi materiałami zdeponowanymi w naszych zbiorach. Dziś prowadzone przez nas Archiwum Historii Mówionej liczy ponad 1000 rekordów, będących nieocenionym źródłem do poznania najnowszej historii Polski, a zwłaszcza Dolnego Śląska i Wrocławia. Wiele z tych wywiadów powstało dzięki różnorodnym projektom, w których uczestniczyli nasi pracownicy czy wolontariusze, realizując podstawową misję Ośrodka. Efektem ich pracy są nie tylko opracowane relacje, przydatne dla badaczy, ale również liczne elementy wystawy głównej w prowadzonym przez naszą instytucję Centrum Historii Zajezdnia. Relacje świadków są również wykorzystywane w wielu publikacjach z „Wrocławskim Rocznikiem Historii Mówionej” na czele.

Oral history umożliwia nam poznanie historii najnowszej, jest oknem na trudny XX wiek, przez które spoglądamy wraz ze świadkami historii. W niniejszej książce dzieje się to w sposób szczególny. Każda bowiem relacja stulatka to opowieść o wieku niepodległości Polski. To w ich osobistych historiach zawarte są opowieści zarówno o „codzienności zwykłych ludzi”, jak i o wielkich wydarzeniach na stałe zapisanych w dziejach politycznych naszego kraju. Uchwyciliśmy je niejednokrotnie w ostatnim momencie. Z pewnością wszyscy Czytelnicy tej książki docenią wysiłek dokumentacyjny, a także wyjątkowość przekazu świadków historii.

Realizacja tego projektu była możliwa dzięki wsparciu rządowego Programu Wieloletniego „Niepodległa”, przyczyniając się do spojrzenia na ostatnie stulecie oczami Rówieśników Niepodległej.

W 2022 roku zakończyła się realizacja Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa”. W ciągu 6 lat prowadzenia działań programowych, skoncentrowanych wokół setnej rocznicy odzyskania niepodległości, świętowaliśmy nie tylko sam jubileusz powrotu Polski na mapy świata, ale także inne ważne rocznice poprzedzające lub będące konsekwencją wydarzeń z 11 listopada 1918 r., w tym rocznice Powstania Wielkopolskiego, wojny polskobolszewickiej i Bitwy Warszawskiej, Zaślubin Polski z morzem, plebiscytów i Powstań Śląskich, powrotu części ziem Górnego Śląska do Macierzy, plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu i wielu innych wydarzeń związanych z odbudową polskiej państwowości.