zaświadczenie o zwolnieniu z łagru wystawione dla Wandy Kiałki (wówczas Ciejko)

życzenia od państwa Cydzików dla Wandy Kiałki

na odwrociu kartki życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych 1949 r. (przypadająjących na 17-18 kwietnia) napisane odręcznie przez Wandę Kiałkę (wówczas Ciejko) 26 marca

adresatem korespondencji rodzina Wandy Kiałki w Polsce

wnioskodawcą Jadwiga Męcińska, przybyła do Wałbrzycha z Drohobycza dziś na Ukrainie, ubiegająca się o wypłatę równowartości za posiadane 23 obligacje pożyczek państwowych ZSRR na kwotę 1680 rubli; wniosek rozpoatrzony pozytywnie

zaświadczenie o służbie w Armii Czerwonej wydane dla Wandy Kiałki (z d. Ciejko)

życzenia dla Stanisława Kiałki od kolegów z łagru, prawdopodobnie z okazji imienin

[na fotografi wykonanej przypuszczalnie przez Wandę Kiałkę widoczna grupa niezidentyfikowanych osób]

• Relacja Emilii Emilianowicz, w której opisuje losy swojej rodziny podczas II wojny światowej, deportację wgłąb Związku Radzieckiego. Opowiada o ciężkich warunkach panujących na miejscu, a także o powrocie do kraju i dalszych losach w powojennej Polsce.]
• Zakres chronologiczny: 1930-1950
• Miejsca wydarzeń: Mogilice (woj. nowogródzkie), Kobierzyce, obłast archangielska.

Wspomnienia Adama Żarskiego dot. II wojny światowej spędzonej w Borysławiu, okupacji radzieckiej i niemieckiej, działalności w Armii Krajowej, walk partyzanckich, schwytania przez władze komunistyczne, wywózce do Kazachstanu, ciężkich warunków pracy w obozach pracy, głodu, biedy. Autor opisuje szczegółowo kilka sytuacji, które obrazują rzeczywistość polskich zesłańców. Maszynopis został wydrukowany w 2003 r. przez Wrocławską Drukarnię Naukową PAN pod tytułem: "Okupacyjne wspomnienia z Borysławia i opowiadania z ZSRR".

[od lewej: Wanda Kiałka (wówczas Cejko), Barbara Dudycz]

legitymacja szkolna Urszuli Smalec, uczennicy klasy VIa szkoły średniej w Gródku Jagiellońskim, ważna do 31.08.1941; podpis; pieczęć szkoły okrągła, tusz czerwony; tekst w języku ukraińskim z nagłówkiem Pravila Novedinki Učniv tabelka prolongat legitymacji, niewypełniona; na okładce herb Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej

Kserokopia świadectwa szkolnego Róży Kuczery ze szkoły podstawowej w Ust-Abakanie, do której chodziła po wywiezieniu jej ze Lwowa w 1951; trzy pieczęcie tekstowe Związku Sybiraków potwierdzające autentyczność świadectwa; dwie parafki Heleny Kamińskiej, Prezes Zarządu Koła Wałbrzych Związku Sybiraków Oddział Wałbrzych

Relacja dot. zesłania i pobytu w ZSRR, okoliczności powrotu do Polski oraz osiedlenia się na Dolnym Śląsku. Zakres chronologiczny: lata 40.-80. XX w. Miejsca wydarzeń: Lwów, Kazachstan, Gruzja, Lublin, Wrocław, Częstochowa. Do teczki dołączono uzupełnienie w formie listu świadka.

• Wspomnienia Jakuba Gordon, w których opowiada o swojej młodości spędzonej w Wilnie, następnie o wywózce do ZSRR. Następnie opisuje ciężkie warunki pracy i dalszą podróż do Kazachstanu gdzie zaczął pracować w kopalni. W ostatniej części znajdujemy opowieść o powrocie do kraju i organizacji życia po wojnie.]
• Zakres chronologiczny: 1940-1978
• Miejsca wydarzeń: Wilno, archangielska obłast, Kazachstan, Łódź, Wrocław

Franciszek Korzeniowski po powrocie z zesłania na Syberii;

Franciszek Korzeniowski (z lewej) po powrocie z zesłania na Syberii;

czwarty od lewej - Donat Korzeniowski;

czwarty od lewej - Donat Korzeniowski;

Franciszek Korzeniowski podczas zesłania na Syberii stoi przed samochodem ciężarowym [najprawdopodobniej ZiS 151];

wśród zesłańców syberyjskich drugi od lewej stoi Franciszek Korzeniowski;

Franciszek Korzeniowski wraz z niezidentyfikowaną osobą;

• Wspomnienia Anny Czerwonko z okresu swojej młodości w II Rzeczpospolitej, okres II wojny światowej. Wywózkę na Sybir wraz z rodziną z Januszkiewicz. Szczegółowo opisuje podróż, warunki podczas niej panujące i represje, którymi NKWD traktowało deportowanych. Z pobytu w Wołodarce dowiadujemy się o warunkach życia dorosłych i dzieci, o edukacji jaką można było otrzymać na miejscu w radzieckiej szkole. Następnie opisuje powrót do kraju i losy swojej rodziny aż do momentu śmierci ojca w 1987 roku.]
• Zakres chronologiczny: 1939-1987
• Miejsca wydarzeń: Januszkiewicze (woj. nowogródzkie), Łomża, Kokczetaw (Kazachstan), Akmolińsk (dziś Astana - Kazachstan), Workuta (Rosja), Wołodarka (Ukraina), Wrocław, Kowary.

Wanda Kiałka (wówczas Cejko) podczas pobytu w łagrze w Workucie

na odwrociu odręczna adnotacja autorki rysunku: "Już dobrze podstarzała, trochę nieudana, na zawsze ta sama kochająca i stęskniona Wasza córka i siostra"

rysunek wskazuje, że kartka powstała z okazji świąt Bożego Narodzenia

na odwrociu kartki życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych 1949 r. (przypadająjących na 17-18 kwietnia) napisane odręcznie przez Wandę Kiałkę (wówczas Ciejko) 26 marca

zaświadczenie o zwolnieniu z łagru wystawione dla Wandy Kiałki (wówczas Ciejko)

życzenia od państwa Cydzików dla Wandy Kiałki

zaświadczenie o służbie w Armii Czerwonej wydane dla Wandy Kiałki (z d. Ciejko)

adresatem korespondencji rodzina Wandy Kiałki w Polsce

życzenia dla Stanisława Kiałki od kolegów z łagru, prawdopodobnie z okazji imienin

[druga od lewej Wanda Kiałka (wówczas Cejko)]

• Krótki biogram i wspomnienia Stanisława Apanowicza, w których opisuje swoje losy podczas II wojny światowej i w okresie powojennym. Represje ze strony Sowietów, wywóz na Syberię, pracę przymusową i przyjazd do Polski.]
• Zakres chronologiczny: 1944-1958.
• Miejsca wydarzeń: Wilno, Moskwa, Stalingrad, Omsk, Saratowo, Jełszanka, Kutaisi.

[niezidentyfikowane osoby przed pomnikiem łagierników w Workucie wystawionym przez Stowarzyszyszenie Łagierników]

[miejsce wykonania fotografii nieznane; napis w języku polskim i rosyjskim]

Narodnij Komisarìat Osvìti / Pohval'na Gramota / Pedagogična rada Perespìvs'koï nieczytelne školi vidznačae cìeû pohval'noû gramotoû uč V klasu Galko Bogumilu za vidmìnnì uspìhi w navčannì ì za zrazkovu povedìnku / Direktor --- Zavìduûčij školi E. Mergle...? / Zavìduûčij navčal'noû častinoû Učiteli: Bartnic'kij Ivan?, Talgins'kij Even, Rešel' ?, Bartnicka Marìâ/ Dyplom No 23 5 VI 1941 r. / Selo Perespa Volodimirec'kij rajon Rovens'ka oblast' / pieczęć okrągła Włodzimierskiego Rejonowego Wydziału Oświaty wyróżnienie dla Bogumiły Gałek, uczennicy V klasy, za wyniki w nauce i wzorowe zachowanie, wydane przez Radę Pedagogiczną szkoły w Perespie, w rejonie włodzimierskim (Włodzimierz Wołyński) rówieńskiej (Równe) obłasti; podpisano: dyrektor/zarządca szkoły E. Mergle...?, nauczyciele: Bartnic'kij Ivan?, Talgins'kij Even, Rešel' ?, Bartnicka Marìâ; Nr dyplomu - 23, 05.06.1941; pieczęć okrągła Włodzimierskiego Rejonowego Wydziału Oświaty; po obu stronach napisu portrey Włodzimierza Lenina i Józefa Stalina

Relacja Heleny Kowal dot. zesłania i pobytu w ZSRR, okoliczności powrotu do Polski, osiedlenia się na ziemiach zachodnich oraz edukacji we Wrocławiu. Zakres chronologiczny: 1939 - 1960. Miejsca wydarzeń: Skała Podolska, Kraj Ałtajski (ZSRR), Penza (ZSRR), Prudnik (woj. opolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Chorostków (Ukraina), Kijów (Ukraina), Tarnopol, Nysa (woj. opolskie), Opole (woj. opolskie), Tarnopol (Ukraina), Tarnobrzeg (woj. podkarpackie), Moszczanka (pow. prudnicki, woj. opolskie), Katyń (obw. smoleński, Rosja)

Relacja przesiedleńca z Kresów Wschodnich II RP dot. początków II wojny światowej, przemocy ze strony Ukraińców, wywózki na Syberię, warunków życia, pracy, głodu i chorób dotykajacych Polaków, którzy się tam znaleźli, zmiany sytuacji po układzie Sikorski - Majski, transportu w rejon Kujbyszewa, spotkania z gen. Sikorskim, wcielenia mężczyzn do Armii Andersa, powrotu do Polski i osiedlenia się na ziemiach zachodnich. Zakres chronologiczny: 1939 - 1960. Miejsca wydarzeń: Mickiewicze (Wołyń), Bieriezniki (rzeka Kama, obwód permski, d. ZSRR), Kujbyszewo (Syberia, obw. Nowosybirski), Człuchów (woj. pomorskie), Leśna (pow. żywiecki, woj. śląskie), Zawiercie (woj. śląskie)

Relacja Ryszarda Wysockiego dot. II wojny światowej, którą przeżył w miejscowości pod Wilnem, edukacji w radzieckiej szkole, kultu Stalina, służbie w Armii Radzieckiej, przyjazdu do Polski w ramach tzw. II repatriacji, osiedlenia się we Wrocławiu, pracy, życia codziennego, zaangażowania się w sprawy opozycji antykomunistycznej oraz Kościoła Katolickiego.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1990.   Miejsca wydarzeń: Wilno (Litwa), Soleczniki (Litwa), Przemyśl (woj. podkarpackie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

[Wanda Kiałka (wówczas Cejko) podczas zbierania czarnych jagód]

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Autor relacji wspomina o tajnej akcji ,,R", czyli -repatriacji dzieci polskich z ZSRR. Opowiada o ich pobycie w Państwowm Domu Wczasów Dziecięcychw Kudowie Zdrój, gdzie sam pracował. Opisuje ich podróż pociągiem z ZSRR do Polski, oraz dokładnie wylicza wszystkie najważniejsze miejsca postoju. Wymienia również osoby odpowiedzialne za pobyt dzieci w Kudowie Zdroju oraz pracowników PDWD w Kudowie. Zakres chronologiczny: 1951-1953 Miejsce zdarzeń: Duszniki Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląski), Grodno (Białoruś), Kuźnica Białostocka (pow. sokólski, woj. podlaskie), Warszawa  

Relacja Ireny Gałązkiewicz dot. wywózki całej rodziny na Sybir w trakcie II wojny światowej, biedy, głodu, ciężkiej pracy rodziców w kopalni, aresztowania ojca, jego ucieczki z radzieckiego więzienia, przedostania się do tworzących się polskich jednostek wojskowych, zorganizowanego wyjazdu Polaków w 1946 r., przyjazdu do Warszawy a następnie osiedlenia się na ziemiach zachodnich. Zakres chronologiczny: 1939 - 2008. Miejsca wydarzeń: Boruny, Antonowo, Wilejka, Omsk, Tomsk, Czelabińsk, Krasnojarsk, Rudnik Andriejewski, Magadan, Minusińsk (Rosja), Brześć (Białoruś), Warszawa (woj. mazowieckie), Szczecinek( woj. zachodniopomorskie), Czapilnek (woj. zachodniopomorskie)

Krótka relacja Teresy Gali dot. wywózki całej rodziny w głąb ZSRR w trakcie II wojny światowej, śmierci rodziców, ciężkie sytuacji materialnej, głodu, pobytu w domu dziecka, przyjazdu do Polski i rozpoczęciu dorosłego życia. Zakres chronologiczny: 1939 - 1950. Miejsca wydarzeń: Makowiszcze, obwód swierdłowski (ZSRR), Wrocław (woj. dolnośląskie), Środa Śląska (pow. średzki, woj. dolnośląskie), Duszanbe (Tadżykistan), Gostyń (woj. wielkopolskie)

Krótka relacja Aleksandra Gucza dot. jego przeżyć wojennych, przymusowego pobytu na Ukrainie, ciężkiej sytuacji rodzinnej. Świadek myli wiele faktów historycznych. Zakres chronologiczny: 1939 - 1960. Miejsca wydarzeń: Tomaszów Lubelski (woj. lubelskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Malczyce (pow. średzki, woj. dolnośląskie), Moskwa (Rosja)

zaświadczenie o zatrudnieniu w Kombinacie Norylskim wystawione dla Franciszka Korzeniowskiego;

okazicielem zaświadczenia Franciszek Korzeniowski;

Relacja Marii Janczak dot. życia przed II wojną światową, relacji z ludnością ukraińską, wywózki całej rodziny na Syberię, wspomnień głodu i zimna oraz ciężkiej, katorżniczej pracy ojca i starszego rodzeństwa, przedostania się do Iranu, powrotu do Polski i decyzji o osiedleniu się na ziemiach zachodnich. Zakres chronologiczny: 1939 - 1947. Miejsca wydarzeń: Dmytrów, Chołojów, Kotłas (ZSRR), Teheran (Iran), Taszkient, Aczasaj (Kazachstan), Medyka, Opole (woj. opolskie), Międzylesie (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Bystrzyca Kłodzka (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Krótka relacja Stanisława Januszkiewicza dot. II wojny światowej, okupacji radzieckiej, zabierania mienia i zmuszania do zapisywania się do kołchozów, przyjazdu do Polski w trakcie tzw. II fali repatriacji.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1989   Miejsca wydarzeń: Czukiew (obw. lwowski, Ukraina), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

• Wspomnienia Zdzisława Karpowicza spisane przez niego w 60 lat po powrocie do kraju. W szczegółowy sposób opisuje w nich swoje dzieje od samego poczatku, przedstawia swoją rodzinę przed wywózką. We wprowadzeniu opisuje początek wojny i okupację sowiecką. Moment, w którym NKWD przy pomocy zołnierzy zesłało ich na tułaczkę na daleką Syberię. Dokładnie przybliża nam podróż, warunki w jakich podróżowali więźniowie (zarówno podczas podróży lądowej jak i później - rzecznej). Wiele czasu poświęca, aby rok po roku przybliżyć czytelnikowi okres pobytu na zesłaniu. Zagłębia się w każda dziedzinę życia, od warunków bytowania, wyzywienia, chorób aż po szkołę i dziecięce zabawy. Opisuje proces technologiczny powstawania jednostek pływających budowanych w głębi syberyjskiej tajgi. Następnie przechodzi do opisu podróży powrotnej, problemów na kolei, aż wreszcie do momentu osiedlenia na miejscu i próby podjęcia normalnego życia na nowo.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1933 - 2007
• Miejsca wydarzeń: Ваўкавыск (Wołkowysk, Białoruś), Новосибирск (Nowosybirsk, Rosja), Баранавічы (Baranowicze, Białoruś), Мінск (Mińsk, Białoruś), Куйбышев (Kujbyszew, Rosja), Омск (Omsk, Rosja), Томск (Tomsk, Rosja), Асино (Asino, Rosja), Warszawa, Wrocław

Krótka relacja Władysławy Joćko dot. życia pod okupacją niemiecką i radziecką w trakcie II wojny światowej, sytuacji materialnej rodziny, przyjazdu na tzw. Ziemie Odzyskane.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1956.   Miejsca wydarzeń: Mikielewszczyzna (Białoruś), Mińsk (Białoruś), Moskwa (Rosja), Drawsko Pomorskie (woj. zachodniopomorskie)

• Wspomnienia Jana Kozakowskiego z okresu po drugiej wojnie światowej. Rozpoczynają się w 1952 roku kiedy to wraz z rodziną został wywieziony z rodzinnej miejscowości do Uzbekistanu, gdzie przebywał do 1956 roku. We wspomnieniach opisuje okoliczności wywózki, podróż oraz życie na miejscu zesłania. Szczegółowo opowiada o swojej nauce w miejscowej szkole oraz o okolicznościach powrotu do ojczyzny.
• Zakres chronologiczny: 1952 - 1989
• Miejsca wydarzeń: Pietraszuńce (wieś w dawnym powiecie Lida, woj. Nowogródzkie), Ліда, Орал (Uralsk, Kazachstan), Ақтөбе (Aktiubińsk, Kazachstan), Арал (Arał, Aralsk, Kazachstan), Қызылорда (Kyzyłorda, Kazachstan), Toshkent (Taszkent, Uzbekistan).

wnioskodawcą Jadwiga Męcińska, przybyła do Wałbrzycha z Drohobycza dziś na Ukrainie, ubiegająca się o wypłatę równowartości za posiadane 23 obligacje pożyczek państwowych ZSRR na kwotę 1680 rubli; wniosek rozpoatrzony pozytywnie

Relacja Róży Kuczery dot. deportacji wraz z rodzicami na Sybir w 1951 r., ciężkie sytuacji materialnej, pracy rodziców, edukacji w ZSRR, przyjazdu do Polski, studiów farmaceutycznych, relacji z ludnością żydowską i życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1950 - 1970.   Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Abakan (Rosja), Ust-Abakan (Rosja), Tomsk (Rosja), Giżycko (woj. warmińsko-mazurskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Świebodzice (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie)

Relacja Marii Kujdy dot. wywozu całej rodziny na Sybir w trakcie II wojny światowej, śmierci ojca, ciężkiej pracy, choroby matki, biedy, zimna i głodu, powrotu do Polski, osadnictwa na ziemiach zachodnich. Zakres chronologiczny: 1939 - 1946. Miejsca wydarzeń: Chodaczków Wielki (obw. tarnopolski, dziś Ukraina), Krasnojarsk (Rosja), Poznań (woj. wielkopolskie), Stargard Szczeciński (woj. zachodniopomorskie), Gorzanów (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Relacja Zofii Daniszewskiej dot. wywozu wraz z matką na Sybir, ciężkich warunków bytowych, głodu, wędrówki za Armią Andersa, choroby matki, pobytu w domu dziecka i wędrówki wraz z opiekunami do Afryki (Uganda, Kenia), warunków życia dzieci w tamtejszych sierocińcach, nauki i wycieczek, ponownego spotkania po zakończonej wojnie z rodziną, osadnictwa na ziemiach zachodnich, nauki, pracy w banku, studiów wyższych we Wrocławiu i życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1939 – 2014.   Miejsca wydarzeń: Równe (Ukraina), Masindi (Uganda), Ongata Rongai (Kenia), Wenecja (Włochy), Dziedzice (pow. słupecki, woj. wielkopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Strzelinko (pow. słupski, woj. pomorskie), Słupsk (woj. pomorskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

• Wspomnienia Czesława Broniek z okresu drugiej wojny światowej. Wywózki na Syberię i katorżniczej pracy przy wycince lasów w obozie pracy w przysiółkach Borowicze i Nakłonna oraz krótki opis organizacji życia w powojennej Polsce.]
• Zakres chronologiczny: 1921-1946.
• Miejsca wydarzeń: Przytoczno (woj. lubelskie), Przemyśl, Borowicze, Nakłonna, Wrocław.

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

[na zdjęciu widoczna rzeka Workuta przepływająca przez miasto o tej samej nazwie; fotografia wykonana prawdopodobnie aparatem Wandy Kiałki]

Relacja Emilii Kowalczyk dot. wybuchu II wojny światowej, aresztowania ojca - wójta Podkamienia (woj. tarnopolskie), wywózki wraz z siostrą i matką na Sybir, ciężkiej pracy, głodu i biedy, ciężkich warunków życia, relacji z ludnością rosyjską, a później ukraińską, przeniesienia i pracy w kopalni w okolicach Kijowa, odnalezienia ojca, przyjadą do Polski i osiedlanie się we Wrocławiu.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1950.   Miejsca wydarzeń: Podkamień (Ukraina), Brody (Ukraina), Kunstaj (Kazachstan), Kijów (Ukraina), Wrocław (woj. dolnośląskie)

• Wspomnienia Kazimierza Krzywińskiego z okresu II wojny światowej. W swoich wspomnieniach opisuje on początek wojny, agresję ludności ukraińskiej na Polaków. Następnie opisuje wywózkę wgłąb ZSRR, warunki podróży. Opisuje warunki życia na miejscu, w jaki sposób zdobywano pożywienie, jak wyglądała praca i warunki mieszkalne. Następnie opisuje powrót do kraju.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1939 - 1946Miejsca wydarzeń: Уфа (Ufa, Rosja), Красноярск (Krasnojarsk, Rosja), Минусинск (Minusińsk, Rosja), Abakan (Rosja), Poznań, Wrocław

Relacja Luty Brachfeld, żydówki urodzonej w przedwojennej Warszawie dot. ucieczki ze stolicy we wrześniu 1939 r. na terany okupowane przez Związek Radziecki, wywózki na Ural, ciężkiej pracy rodziców, głodu, powrotu do Polski w 1946 r. osiedlenia się na Dolnym Śląsku, relacji pomiędzy Żydami a ludnością polską, edukacji, wyjazdu do Izraela w 1956 r., decyzji o porzuceniu studiów i całego życia w Polsce i pozostaniu w Izraelu, życia codziennego, historii członków rodziny oraz przyjaciół.   Zakres chronologiczny: 1936 - 2014   Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Łódź (woj. łódzkie), Białystok (woj. podlaskie), Pierwouralsk (Rosja), Ukraina, Złotoryja (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Tel Awiw (Izrael), Hajfa (Izrael), Goteborg (Szwecja), Kfar Vitkin (Izrael), Kraków (woj. małopolskie), Wieliczka (woj. małopolskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Sokołów Podlaski (woj. mazowieckie), Kielce (woj. świętokrzyskie), Buenos Aires (Argentyna), Berlin (Niemcy)

Feliks Karpowicz [przed 1939 r. zam. we wsi Osowa w pow. stolińskim, woj. poleskim]

z prawej Feliks Karpowicz [ur. we wsi Osówka w d. pow. stolińskim (woj. poleskie), w 1957 r. przybyły do Polski w ramach repatriacji]

Feliks Karpowicz [ur. w 1933 r. we wsi Osówka w ówczesnym pow. stolińskim, woj. podolskim) w mundurze Armii Radzieckiej

Feliks Karpowicz [ur. w 1933 r. we wsi Osowa w ówczesnym pow. stolińskim (woj. podolskie), w 1957 r. powrócił do Polski w ramach relatriacji] w mundurze Armii Radzieckiej

• Wspomnienia Czesława Kwiatka z okresu II wojny światowej, w których opisuje on wywózkę swojej rodziny wgłąb ZSRR i pobyt na miejscu. W swojej relacji skupia się na opisie podróży. Bardzo szczegółowo opisuje pobyt na miejscu, sposoby pozyskiwania żywności oraz ciężką pracę przy wyrębie i spławianu drewna. Opis wspomnień kończy się przed powrotem do kraju.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1938 - 1946
• Miejsca wydarzeń: Архангельская область (Obwód archangielski, Rosja), Товсте (Touste, Ukraina), Гримайлiв (Hrymajliw, Grzymałów, Ukraina).

• Wspomnienia pisane pod pseudonimem Lacyk, w których autor opisuje swoje dzieje z lat 1945 - 1948 kiedy to był robotnikiem przymusowym w kopalni w Austrii. Następnie został aresztowany i wywieziony wgłąb ZSRR. Opisuje warunki podróży oraz wyżywienia, choroby które nękały współwięźniów i represje dotykające ich ze strony NKWD. Do kraju powrócił w 1948 roku.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1945 - 1948
• Miejsca wydarzeń: Austria, Budapest (Budapeszt, Węgry), Находка (Nachodka, Rosja), Нижанковичі (Niżankowice, Ukraina), Самбір (Sambir, Sambor, Ukraina), Львів (Lwiw, Lwów, Ukraina), Магадан (Magadan, Rosja), grupa obozów Kołyma (ZSRR).

Relacja Mirosława Kosowskiego dot. II wojny światowej, wywozu wraz z całą rodziną w głąb ZSRR, ciężkich warunków życia na Syberii, organizowaniu się polskich wojsk, przewiezienia transportem wodnym w dół Wołgi, rusyfikacji i edukacji.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1946.   Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Tarnopol (Ukraina), Moskwa (Rosja), Kudymkar (Rosja), Saratów (Rosja), Rot-Front (Kirgistan), Wrocław (woj. dolnośląskie), Duszniki Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Katowice (woj. śląskie), Berlin (Niemcy), Kopenhaga (Dania), Nowy Jork (Stany Zjednoczone Ameryki)

• Wspomnienia Anny Ziober, w których opisuje swoje dzieje z okresu II wojny światowej kiedy to została zesłana wraz z rodziną na Syberię. Opisuje pokrótce podróż na miejsce. Skupia się na warunkach bytowania jakie zastali na miejscu, szczegółowo opisuje zadania jakie były jej zlecane. Największą wagę autorka przywiązuje do dwóch spraw: dramatycznej historii utraty całej rodziny, oraz rozpaczliwej walce z głodem, z którym walczyła przez cały okres zesłania. Do kraju powróciła sama, odnajdując córkę i brata, z którymi była rozdzielona przez okres zsyłki.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1940-1947
• Miejsca wydarzeń: Мостиська (Mościska dawniej Mostyszcza, Mostycze, Ukraina), Львів (Lwów, Ukraina), Қостанай (Kustanaj, Kazachstan), Севастополь (Sewastopol, Ukraina), Київ (Kijów, Ukraina).

Relacja Władysława Bogdanowicza dotycząca losów jego rodziny w czasie II Wojny Światowej na wileńszczyźnie, wstąpienia do Armii Krajowej w Lesie Grandowskim i akcjach konspiracyjnych, życia codziennego i kolektywizacji w Litewskiej SRR do 1956 r., przymusowego powołania do szkoły mechanicznej niedaleko Olity, powołania do Armii Czerwonej, przyjazdu do Polski i pracy w PGR, przyjazdu do Szczecina i obserwacji pacyfikacji Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego podczas protestów w grudniu 1970 r.; świadek podaje istotne szczegóły, np. rozpoznaje formacje militarne, tłumaczy konsekwencje sprzeciwiania się władzom radzieckim, wskazuje stronę agresywną podczas demonstracji w grudniu 1970 r. itp.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1991 Miejsca wydarzeń: Pajauta (woj. wileńskie, Litwa), majątek Oława k. Olity (Litwa), Taszkient (Uzbekistan), Lidzbark Warmiński (woj. warmińsko-mazurskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Białystok (woj. podlaskie), Słupsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie)

[zdjęcie wykonane prawdopodobnie aparatem należącym do Wandy Kiałki]

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Relacja Jana Szymona dotycząca wywózki jego rodziny do obozu pracy w rejonie Archangielska, następnie do obwodu Nukus nad Amu-darią i do sowchozu na Zaporożu na Ukrainie; świadek szczegółowo opisuje warunki życia w obozie i sowchozie, racje żywnościowe, wygląd baraków, ocenia ilość osób, opisuje pracę i podaje niektóre szczegóły dotyczące miejscowej ludności, następnie opowiada skrótowo historię swego brata, który wstąpił do oddziałów gen. Władysława Andersa oraz siostry zaginionej w Azji Środkowej i odnalezionej przez brata   Zakres chronologiczny: 1939-1945   Miejsca wydarzeń: kresy wschodnie II Rzeczpospolitej, Kujbyszew (obwo nowosybirski), Archangielsk (obwód archangielski Rosyjska FSRR), obwód nukuski (Uzbecka SRR), obwód zaporoski (Ukraińska SRR), Brzeg Dolny (woj. dolnośląskie)

• Wspomnienia Wandy Nowakowskiej z okresu wywózki do ZSRR. Autorka wspomnień została wywieziona 13 kwietnia 1940 roku ze Lwowa najpierw do Kirgistanu, nastepnie do Kazachstanu skąd powróciła do kraju w 1946 roku. Jej obszerna relacja dotyczy w całości pobytu na zesłaniu. Szczegółowy opis podzielony jest chronologicznie i datowany pod koniec każdego z rozdziałów. We wspomnieniach opowiada o warunkach podróży, przyjeździe na miejsce i ulokowaniu ich w kirgiskiej wiosce gdzie przez długi okres miała okazję poznac miejscowe wierzenia i zwyczaje. Następnie przeniesiono ją wraz z bratankiem do osiedla na terenie Kazachstanu gdzie miała spędzić następne 5 lat. Pani Wanda szczegółowo opisuje pomoc w postaci paczek, które otrzymywali z kraju i zazdrość Rosjanek ogladających wydobywane skarby. Opisuje wzruszającą historię pieska, którego udało jej sie na miejscu udomowić, który był jej pocieszeniem w trudnych momentach. Nastepnie opowiada dramatyczny okres uwięzienia w rosyjskim obozie za odmowę przyjęcia paszportu ZSRR. Dzięki Pani Wandzie dowiadujemy się jak wyglądało życie w rosyjskim wiezieniu podczas II wojny światowej. Po odbyciu dwuletniej kary powraca do wioski, w której została aresztowana. Wykończona długą karą dochodzi do siebie i wraz z resztą towarzyszy niedoli czeka na pozwolenie powrotu do kraju. Na samym końcu szczegółowo opisuje podróż powrotną do kraju i nastroje wśród towarzyszy podróży.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1940-1946
• Miejsca wydarzeń: Львів (dawna nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów, teraz Lviv, Ukraina), Kirgistan, Kazachstan, Ко́тлас (Kotłas, Rosja), Свердловская область (Obwód Swirdłowski, Rosja).

• Wspomnienia Elżbiety Seminowicz - nauczycielki pochodzącej ze wschodnich rubieży II Rzeczpospolitej (z okolic Lwowa), w których opisuje ona swoje dzieje od wybuchu II wojny światowej, poprzez przymusową wywózkę wgłąb ZSRR aż do momentu powrotu do powojennej Polski. Bardzo szczegółowo opowiada o samym momencie kiedy to zostali aresztowani i zmuszeni do wyjazdu, o zachowaniu funkcjonariuszy NKWD w stosunku do niej i siostry. Następnie przybliża nam w jaki sposób stłoczeni w bydlęcych wagonach podążali w kierunku Syberii. Dalsza część wspomnień zawiera informacje na temat zakwaterowania na miejscu, warunków życiowych, wyżywienia i pracy, do której byli zmuszani aby przeżyć. Podróż powrotną opisuje pobieżnie, ale na koniec relacji dodaje osobiste przemyślenia i losy swoje, oraz swojej rodziny w okresie powojennym.]Zakres chronologiczny: 1939-1970
• Miejsca wydarzeń: Львів (Lwiw, Ukraina, dawna nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów), Kirgistan, ZSRR, Poznań (woj. Wielkopolskie)

Relacja prof. Bolesława Gleichgewichta, wykładowcy matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego, dotycząca jego życia i działalności opozycyjnej; świadek barwnie i szczegółowo opisuje poszczególne wydarzenia, w których brał udział i ludzi, z którymi się zetknął - w tym pierwszoplanowe postacie opozycji demokratycznej lat 60.-80. XX w. oraz wrocławskich i lwowskich matematyków - często opisując szersze społeczne i polityczne tło danego wydarzenia; prowadzi swoją narrację spójnie i chronologicznie; główne poruszane wątki: życie codzienne w Warszawie międzywojennej, wrażenia z kampanii wrześniowej, ucieczka przed Niemcami, roboty przymusowe na terenie ZSRR, pobyt w obozie sowieckim, wcielenie do Armii Czerwonej, udział w obronie przeciwlotniczej Baku, studia w Odessie i praca nauczyciela na Ukrainie, repatriacja, przyjazd do Wrocławia, nawiązanie kontaktów z lwowskimi matematykami zatrudnionymi we Wrocławiu, wydarzenia marca 1968, kontakty ze środowiskiem Komitetu Obrony Robotników, działalność opozycyjna jego i jego syna, represje, jakich doświadczyli, działalność w "Solidarności", ukrywanie się w czasie stanu wojennego, osiągnięcia wrocławskich matematyków   Zakres chronologiczny: 1930-1990   Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Lwiw (Lwów, Ukraina), Łućk (Łuck, Ukraina), Ostroh (Ostróg, Ukraina), Tambow (Federacja Rosyjska), Nachiczewan (Azerbejdżan), Baku (Azerbejdżan), Odessa (Ukraina), Pierwomajśk (Pierwomajsk, Ukraina), Grabanów (woj. podlaskie, pow. Biała Podlaska), Wrocław (woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Moskwa (Federacja Rosyjska), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie), Gernika-Lumo (Hiszpania), Radzymin (pow. wołomiński, woj. mazowieckie), Białystok (woj. podlaskie), Wierzchów (Ukraina), Woroneż (Rosja), Szczawno Zdrój (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Mikołajewo (woj. podlaskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Golędzianów (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Podkowa Leśna (pow. grodziski, woj. mazowieckie), Strzelce Opolskie (woj. opolskie), Ratyzbona (Niemcy), Wiedeń (Austria), Międzybórz (pow. oleśnicki, woj. dolnośląskie), Jerozolima (Izrael), Opole (woj. opolskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Budapeszt (Węgry), Treblinka (pow. sokołowski)

Relacja Heleny Paniok zd. Miciak, w której opisuje ona swoje dzieciństwo w II RP, następnie wydarzenia z przebiegu II wojny światowej, których była uczestniczką (ofensywa Niemców, represje ze strony ZSRR, wywózka na Sybir). Z jej wspomnień z okresu zesłania dowiadujemy się po kolei: jak wyglądało wysiedlenie, w jaki sposób traktowani byli Polacy, warunki jakie zastali na miejscu, ciężką pracę jaką trzeba było wykonywać aby przeżyć i niedole jakie ją spotkały. Następnie opisuje moment powrotu w granice "nowej" Polski, poszukiwanie miejsca dla siebie i świeżo założonej rodziny. Dalsza część wspomnień dotyczy życia we Wrocławiu po II wojnie światowej aż po czasy dzisiejsze.Zakres chronologiczny: 1927-2006Miejsca wydarzeń: Мостиська (Mościska - Ukraina), Қостанай (Kustanaj - Kazachstan), Wiszniówka (Ukraina), Przemyśl, Nowa Ruda, Wrocław.

• Wspomnienia Urszuli Piskunowicz, w których krótko, ale zwięźle opowiada historię swojego życia. Skupia się na okresie spędzonym na Syberii, pokrótce opowiada o niedolach życia na zesłaniu. Opowieść kończy opisem powrotu do Polski i osiedleniem się w Dusznikach.
•  
• Zakres chronologiczny: 1922-1946Miejsca wydarzeń: Obł. Aktiubińska, Новороссийск (Noworosyjsk, ZSRR), Duszniki Zdrój.

[ślub niezidentyfikowanej pray łagierników uwieczniony prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę]

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Ludwika Bednarska, z domu Pichurska oraz Ryszard Pichurski opowiadają o życiu w przedwojennym Tarnopolu, ze szczególnym uwzględnieniem relacji między Polakami, Żydami a Ukraińcami. Opisują wybuch wojny i wywózkę na Syberię, życie codzienne podczas zesłania w Kazachstanie, drogę powrotną do Polski i życie w powojennej rzeczywistości na Opolszczyźnie.   Zakres chronologiczny: 1935 - 1989   Miejsca wydarzeń: Ternopil (Tarnopol, Ukraina), Dżurun (obwód aktobski, Kazachstan), Opole (woj. opolskie), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Edynburg (Wielka Brytania), Teheran (Iran), Lwów (Ukraina), Saratów (Rosja), Katowice (woj. śląskie), Kraków (woj. małopolskie), Bytom (woj. śląskie)

• Wspomnienia Edwarda Kruka z okresu zsyłki do ZSRR, a nastepnie po amnestii z podróży do Kazachstanu. W swoich wspomnieniach autor skupia się na opisie podróży, warunków w jakich Polacy byli transportowani wgłąb Rosji sowieckiej. Opisuje nieludzkie warunki zakwaterowania na miejscu, pracy, którą zesłańcy mieli wykonywac na miejscu w zamian za śmiesznie małe racje żywieniowe. Opisuje także moment powrotu do kraju i ponowne zjednoczenie rodziny z ojcem.
•  
• Zakres chronologiczny: 1940-1946
• Miejsca wydarzeń: Luboml (obecnie Ukraina), Арха́нгельск (Archangielsk, Rosja), Ust'-Pinega (Rosja), Kazachstan.

• Wspomnienia katorgi Juliana Małeckiego odtworzone przez jego przyjaciela Stanisława Starowicza. Opowieśc zaczyna się od wspomnień jego najwcześniejszej młodości, nauki, utraty rodziców i następnie udziału w obronie Lwowa jako jednego z Orląt. W dalszej części relacji opowiada o udziale w wojnie polsko-bolszewickiej i o życiu i pracy w II RP. Następnie wspomina wybuch wojny, moment w którym wraz z rodziną zostają wysiedleni wgłąb ZSRR. Kolejno opisuje warunki pracy, mieszkaniowe i żywieniowe jakie zgotowało im NKWD. Opowiada w jaki sposób interweniował u ambasady polskiej w Moskwie w sprawie okrutnych warunków życiowych Polaków po amnestii. W ten sposób został mężem zaufania i organizował dostawy żywności, środków medycznych i pierwszej potrzeby dla rodaków na zesłaniu. Następnie jego historia zatoczyła koło i znów stał sie obiektem represji NKWD. Został wielokrotnie aresztowany i pobity, odmawiano mu wydania dokumentów niezbędnych do powrotu do kraju. Do kraju wrócił w 1956 roku jako wrak człowieka, zmarł zapomniany i nigdy nikt nie odpłacił mu za jego cierpienia.
•  
• Zakres chronologiczny: 1915-1956
• Miejsca wydarzeń: Lwów, Chodorów (Ходорів, Ukraina), Irkuck (Иркутск, Rosja), Bodajbo (Rosja), Moskwa (Rosja).

• Krótki życiorys zatytułowany: "Wspomnienia z Syberii Wandy Marut z d. Sokołowskiej". Spisany przez Leokadię Małaszewską. Opisuje pokrótce historię zesłania jej rodziny.
•  
• Zakres chronologiczny: 1940-1946

Katarzyna Załoga, Sybiraczka, opisuje wywózkę na Syberię, warunki transportu, przyjazd do obozu, warunki w nim panujące, podaje szczegóły życia codziennego, pracę przymusową przy wyrębie lasu, przeniesienie z jednego obozu z drugiego, wstąpienie brata do Pierwszej Armii Wojska Polskiego, pobyt w Uzbekistanie, powrót do Polski, losy sierot, przedwojenne zwyczaje świąteczne, relacje pomiędzy ludnością polską, ukraińską i żydowską, ludobójstwo Polaków przez Ukraińców w czasie wojny i trudy codziennego życia przed wojną.   Zakres chronologiczny: 1930-1945   Miejsca wydarzeń: Basznia (pow. lubaczowksi, woj. podkarpackie), Zasłuże (pow. lubaczkowski, woj. podkarpackie), Nowosybrisk, Termez (Uzbekistan), Dachnów (pow. lubaczowski, woj. podkarpackie), Lubaczów (woj. podkarpackie), Jarosław (woj. podkarpackie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Częstochowa (woj. śląskie)

• Relacja Heleny Goldman, w której opisuje ona losy swoje i swojej rodziny podczas II wojny światowej, zesłania na Syberię. Opisuje warunki podczas podróży i te, które zastali na miejscu w nowosybirskiej obłasti. W relacji znajduje się także opis powrotu do kraju.]Zakres chronologiczny: 1939-1968
• Miejsca wydarzeń: Bystra, obłast nowosybirska, Wrocław.

[fotografia nieznanej pary łagierników wykonana prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę]

Relacja Henryka Truskowskiego dotyczy życia na wileńszczyźnie przed wojną, okupacji niemieckiej, zsyłki na Syberię i pracy w kołchozie, powrótu do kraju i studiów oraz pracy w Olsztynie.   Zakres chronologiczny relacji: 1931 - 2017   Miejsca wydarzeń: Duburajcie (Litwa), Jeziorany (woj. warmińsko-mazurskie), Czeremchowo (obwód irkucki), Olsztyn (woj. warmińsko-mazurskie), Dyneburg (Łotwa), Krasnojarsk (Rosja), Irkuck (Rosja), Smoleńsk (Rosja), Moskwa (Rosja), Warszawa (woj. mazowieckie), Drawsko Pomorskie (woj. zachodniopomorskie), Łódź (woj. łódzkie), Białystok (woj. podlaskie)

Relacja Mirosława Pożarskiego dotyczy aresztowania rodziny w Wołkowyskach, wywózki na Syberię, warunków życia w kołchozie, stosunków z miejscową ludnością, amnestii w 1941 roku, pobytu w Uzbekistanie, wstąpienia do szkoły Junackiej i pobytu w Persji i Afryce, lat powojennych i okresu po powrocie do Polski, studiów w Warszawie, wyjazdu do Ostródy.   Zakres chronologiczny: 1929-2017   Miejsca wydarzeń: Syberia, Archangielsk (Rosja), Szafrikan, Buchara (Uzbekistan), Kermine (Nawoi,Uzbekistan),  Outdshroon (Republika Południowej Afryki), Tanzania, Kenia, Przylądek Dobrej Nadziej, Isfahan (Iran), Teheran (Iran), Bombaj (Indie), Czechowice-Dziedzice (pow. bielski, woj. śląskie), Chicago (Stany Zjednoczone Ameryki), Wrocław (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Białystok (woj. podlaskie), Ostróda (woj. warmińsko-mazurskie), Olsztyn (woj. warmińsko-mazurskie), Częstochowa (woj. śląskie)

Relacja sanitariuszki AK i sybiraczki dot. okoliczności jej aresztowania przez NKWD, śledztwa i skazania oraz pobytu w łagrze w Workucie.   Zakres chronologiczny: 1940-1956.   Miejsca wydarzen: Wilno (Litwa), Kaługa (Rosja), Workuta (Rosja), Mińsk (Białoruś), Gwoździkiany (Białoruś), Raubiszki (Białoruś), Sużany (Litwa), Łukszany (Białoruś), Moskwa (Rosja), Lwów (Ukraina), Grodno (Białoruś), Gliwice (woj. śląskie), Bydgoszcz (woj.kujawsko-pomorskie)

[pierwsza od prawej prawdopodobnie Barbara Dudycz; przypuszczalnie zdjęcie wykonane przez Wandę Kiałkę]