Portret współczesny świadka historii

Portret świadka historii.

Krystyna Mrozowska-Pieracka opisuje stosunki polsko-żydowskie w przedwojennym Chełmie Lubelskim, przeżycia wojenne, ucieczki przed frontem, niemiecką okupację, problem głodu, powstanie Teatru Wojska Polskiego, organizację życia kulturalnego po wojnie, zamieszkanie w poniemieckim domu, spędzanie urlopów w czasach PRL, tradycje świąteczne.   Zakres chronologiczny: 1920-2018   Miejsca wydarzeń: Chełm (woj. lubelskie), Lublin (woj. lubelskie), Radom (woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), , Świdnica (woj. dolnośląskie), Solice Zdrój (dziś Szczawno Zdrój, pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Krynica Zdrój (pow. nowosądecki, woj. małopolskie), Duszniki Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Kudowa Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Polanica Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Kazimierz Laskowski, działacz ludowy, opisuje życie zawodowe, aktywność społeczną i polityczną, pracę w rolnictwie i ogrodnictwie, działalność na rzecz ruchu ludowego, Kółek Rolniczych, Warszawskiej Spółdzielni Ogrodniczej oraz Wyczółek.   Zakres chronologiczny: 1918-2018   Miejsca wydarzeń: Wyczółek, Warszawa (woj. mazowieckie), Radzymin (pow. wołomiński, woj. mazowieckie), raszyn (pow. pruszkowski, woj. mazowieckie), Katowice (woj. śląskie), Kraków (woj. małopolskie) Rzym (Włoch)

Halina Duczmal-Pacowska opisuje atmosferę, jaka panowała w społeczeństwie tuż przed wybuchem II wojny światowej, wysiedlonie i przeniesienie w pierwszym transporcie w okolice Garwolina, naukę w tajnych kompletach, wycofywanie wojsk niemieckich i wkroczenie wojsk rosyjskich w kontekście pracy świadka w szpitalu polskim w Garwolinie, prześladowania po wojnie za harcerstwo, Szare Szeregi, katolicyzm. Wspomina trudności jakie napotykała w życiu zawodowym, od pierwszej pracy jako nauczycielka w gimnazjum, po obronę doktoratu jako pracownik Polskiej Akademii Nauk. W dalszej części wspomina Kongres Historii Nauki w Moskwie. Opowiada o roli malarstwa w jej życiu i o swojej 25-letnie pracy jako wykładowcy prowadzącego pracownie plastyczną na Uniwersytecie III Wieku. Dalej nakreśla historię swojego krótkiego wyjazdu do Szwecji. Prezentuje losy rodziny po wojnie, opowiada o obchodach świąt państwowych przed jej wybuchem.   Zakres chronologiczny: 1923-2018   Miejsca wydarzeń: Krotoszyn (woj. wielkopolskie), Łaskarzew (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Oświęcim (woj. małopolskie), Ruda Talubska (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Taluba (pow. garwoliński, woj. mazowieckie), Kuklówka Radziejowicka (pow. żyrardowski, woj. mazowieckie), Garwolin (woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie), Lipsk (Niemcy)

Relacja Wojciecha Zawadzkiego, wrocławskiego działacza sportowego, dotyczy studiów matematycznych na Politechnice Wrocławskiej, działalności w Akademickim Związku Sportowym, wpływu polityki na sport, działalności w Zarządzie Dolnośląskiego Związku Szachowego, założenia sportowej agencji fotograficznej, a także Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury i gospodarza World Games.   Zakres chronologiczny: 1952-2017   Miejsca wydarzeń: Głuszyca (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Świebodzice (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Jelcz-Laskowice (pow. oławski, woj. dolnośląskie), Gruzja, Montreal (Kanada), Moskwa (Rosja), Kopenhaga (Dania), Boszkowo (pow. leszczyński, woj. wielkopolskie), Leszno (woj. wielkopolskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Giżycko (woj. warmińsko-mazurskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Teheran (Iran)

Relacja Tadeusza Głożeka, weterana II Wojny Światowej, dotyczy służby w wojsku podczas II Wojny Światowej, walk na froncie, przemarszy wojsk, otrzymania odznaczeń wojskowych, działaności konspiracyjnej w czasie wojny, przynależności do ZBoWiD-u, pracy na roli, działalności w ochotniczej straży pożarnej w Jutrzynie, życia religijnego.   Zakres chronologiczny: 1920-2018   Miejsca wydarzeń: Zabojki (Ukraina), Grudziąż (woj. kujawsko-pomorskie), Sulęcin (woj. lubuskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Strzelin (woj. dolnośląskie), Jutrzyna (pow. strzeliński, woj. dolnośląskie), Brońka (Ukraina), Tarnopol (Ukraina), Moskwa (Rosja), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Budziszyn (Niemcy), Praga (Republika Czeska), Česká Lípa (Republika Czeska), Lubań (woj. dolnośląskie), Opole (woj. opolskie), Gliwice (woj. śląskie), Tarnów (woj. małopolskie), Kraków (woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Berlin (Niemcy), Lwów (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie)

Relacja Zdzisława Grzelaka, wieloletniego pracownika zakładu PZL-Hydral we Wrocławiu, urodzonego na terenie Niemiec. Świadek omawia sprawę powrotu rodziców do Polski, edukacji, pracy w zakładzie WSK Hydral we Wrocławiu, trybu pracy oraz sposobu traktowania pracowników w czasach Polski Ludowej, godzin pracy, stosunku pomiędzy pracownikami a kierownictwem, wsparcia socjalnego dla pracowników, pracy w Niemczech i jako taksówkarz we Wrocławiu, a także przewożenia ulotek Solidarności.   Zakres chronologiczny: 1944-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Oleśnica (woj. dolnośląskie), Leszno (woj. wielkopolskie), Miłonowice (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Badeleben (Niemcy), Sieradz (woj. łódzkie), Antonin (pow. ostrowski, woj. wielkopolskie), Jelenia Góra (woj. dolnoślaskie), Wilczyn (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie)

Elżbieta Purska, nauczycielka techniki i plastyki, opisuje działalność w Związku Nauczycielstwa Polskiego i Solidarności Oświata, wydarzenia roku 1980 we Wrocławiu, działalność opozycyjna, którą prowadziły jej koleżanki nauczycielki, powódź w 1997 roku, działalność teatrów takich jak Teatr Żydowski czy Współczesny oraz Przegląd Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu.   Zakres chronologiczny: 1942-2016   Miejsca wydarzeń: Starachowice (woj. świętokrzyskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kielce (woj. świętokrzyskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja Henryka Jachym, pracownika i fotografa zakładu Elwro, dotyczy II wojny światowej z perspektywy dziecka, życia pod okupacją, pracy w zakładach chemicznych na Górnym Śląsku, w handlu i w Motozbycie, w Elamie, w Elwro i pełnienia funkcji fotografa zakładu oraz strajków w 1980 roku.   Zakres chronologiczny: 1937-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Łekawica (woj. małopolskie), Tarnów (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Ruda Śląska (woj. śląskie), Chorzów (woj. śląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Ustrzyki Dolny (woj. podkarpackie), Zabrze (woj. śląskie), Częstochowa (woj. śląskie), Kołobrzeg (woj. zachodniopomorskie), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie)

Relacja Andrzeja Wirgi, członka Solidarności Walczącej, dotyczy udziału w opozycji, początków Solidarności, pracy w Polarze, Elwro i w Polskim Związku Motorowym, wybuchu stanu wojennego, działalności Solidarności w Niemczech, Polonii w Niemczech. Zakres chronologiczny: 1945-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina), Frankfurt (Niemcy), Warszawa (woj. mazowieckie), Magdalenka (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Gdańsk (woj. pomorskie), Düsseldorf (Niemcy), Bremen (Niemcy)  

Relacja Benedykta Szychowiaka, wieloletniego pracownika jednego z wrocławskich zakładów pracy i autora książki "Przemiany. Historia Wrocławskiej Fabryki", dotyczy życia zawodowego, pracy we Wrocławskiej Fabryce Mydła, zmian funkcjonowania w okresie PRL oraz związanych z transformacją ustrojową, a także strajków we wrocławskiej Pollenie w 1980 roku.   Zakres chronologiczny: 1948-2017   Miejsca wydarzeń: Poznań (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Racibórz (woj. śląskie), Brzeg (woj. opolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Manchester (Wielka Brytania), Haidelberg (Niemcy), Legnica (woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Szkalarska Poręba (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja Andrzeja Grajewskiego redaktora naczelnego "Gościa Niedzielnego" dotyczy wstąpienia do "Solidarności", redagowania lokalnych biuletynów, organizowania pomocy dla internowanych i ich rodzin, działalności w Duszpasterstwie Ludzi Pracy, współpracy z prasą niezależną, zaangażowania w działalność podziemnej Solidarności Polsko-Czechosłowackiej oraz organizacji manifestacji w obronie Václava Havla.   Miejsca wydarzeń: Bielsko-Biała (woj. śląskie), Tychy (woj. śląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Wadowice (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Katowice (woj. śląskie), Oradea (Rumunia), Brno (Czechy), Wiedeń (Austria), Gheorgheni (Rumunia), Cieszyn (woj. śląskie), Bratysława (Słowacja), Warszawa (woj. mazowieckie), Gdańsk (woj. pomorskie)

Grażyna Pańko opisuje swoją edukację, życie akademickie na Wydziale Nauk Historycznych, wspomina profesorów historii, a także słuchanie Radia Wolna Europa w domu, reakcję uczniów i nauczycieli na list biskupów polskich do biskupów niemieckich, okres strajków w latach osiemdziesiątych oraz stan wojenny i wpływ wydarzeń tamtych lat na życie akademickie na wrocławskim uniwersytecie.   Zakres chronologiczny: 1948-2016   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Cieszyn (woj. śląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Praga (Czechy)

Ryszard Pawłowski, działacz opozycji antykomunistycznej, opisuje losy rodziny na Wołyniu, uczestnictwo w odgruzowywaniu miasta, wychowanie patriotyczne, działaność antykomunistyczną, zaangażowanie w działaność KSS KOR, udział w manifestacjach, słuchanie audycji Radia Wolnej Europy, nawiązywanie kontaktów, uwięzienie we Wrocławiu, a następnie w ośrodku w Nysie, amnestię, a także pomoc ludności dla opozycjonistów.   Zakres chronologiczny: 1954-2016   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Nysa (woj. opolskie), Stary Śleszów (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Katowice (woj. śląskie), Bielany Wrocławskie (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Kobierzyce (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Genewa (Szwajcaria), Oława (woj. dolnośląskie)

Zbigniew Całkowski opisuje przeżycia rodzinne podczas rzezi wołyńskiej, dzieciństwo spędzone w Mikorzycach, naukę w zakładach "Archimedes", prowadzenie uczniowskiego klubu piłkarskiego, organizację wyjazdów na obozy i turnieje zagraniczne, opisuje również strajki, roznoszenie ulotek, wprowadzenie stanu wojennego, pracę w Wrocławskim Kombinacie Budowlanym.   Zakres chronologiczny: 1924-2016   Miejsca wydarzeń: Wołów (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Paryż (Francja), Mikorzyce (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Wołyń (Ukraina), Załawie (Ukraina), Sarny (Ukraina), Rokitno (Ukraina), Berlin (Niemcy), Pierusza (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Kłopotówka (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Straszowice (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Proszkowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Oborniki Śląskie (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Radłów (pow. tarnowski, woj. małopolskie), Wieluń (woj. łódzkie), Sieradz (woj. łódzkie), Głębokie (pow. międzyrzecki, woj. lubuskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Antwerpia (Belgia), Bruksela (Belgia), Wiedeń (Austria), Gdańsk (woj. pomorskie), Gdynia (woj. pomorskie)

Jan Leszczyński opisuje życie w Warszawie do wybuchu Powstania Warszawskiego, udział matki w Powstaniu w stopniu porucznika Armii Krajowej, mobilizacje ojca, nowe życie w okolicach Opola, problem szabrownictwa, bezkarności żołnierzy Armii Czerwonej, braki w zaopatrzeniu, następnie studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej we Wrocławiu, manifestacje poparcia dla Rewolucji Węgierskiej w 1956 roku a także sprzeciw wobec marksistowskiemu nauczaniu na uczelni, opisuje również oprowadzanie zagranicznych wycieczek po Wrocławiu, pracę na kierowniczych stanowiskach w państwowych zakładach: Zakładach Przemysłu Tereneowego Materiałów Budowlanych numer 2, gdzie zajmował się poszukiwaniem poniemieckich zasobów budowlanych, w Polarze, w Diorze, w którym negocjował zasady współpracy z innymi firmami oraz w Intermodzie, gdzie został przewodniczącym rady robotniczej.   Zakres chronologiczny: 1933-2016   Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Milanówek (pow. grodziski, woj. mazowieckie), Pokój (pow. namysłowski, woj. opolskie), Nowy Targ (pow. nowotarski, woj. małopolskie), Koniówka (pow. nowotarski, woj. małopolskie), Opole (woj. opolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Londyn (Wielka Brytania), Lwów (Ukraina), Krasków (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Gołaszyce (pow. świdnicki, woj. dolnośląskie), Włocławek (woj. kujawsko-pomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Bielawa (woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Pilawa (pow. garwoliński, woj. dolnośląskie), Oświęcim (woj. małopolskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie)

Relacja Agnieszki Stępień rozpoczyna się od opisu, wydarzenia spalenia rodzinnego domu Świadka przez banderowców, wyjazdu do Szczucina, pobytu na froncie i podróży do Kluczborka, a dalej o wyjeździe do Radecza, gdzie poznała swojego przyszłego męża. Następnie opowiada o powstaniu kołchozów i aresztowaniu męża za sprzeciw wobec zapisania się do partii. Dalsza część relacji wspomina Niemców, którzy mieszkali na górze domu, który zajęli tuż po przesiedleniu na zachód. Opis życia rodzinnego jeszcze sprzed II wojny światowej, obchody z okazji śmierci J. Piłsudskiego, wybuch wojny, sytuacje Żydów mieszkających we wsi, wywózki bliskich na Syberię, wycieczkę na wschód po 1950r. W dalszej części Świadek opowiada o obchodach 1 maja w Polsce i wcześniej na wschodzie oraz powojenną historię swojego rodzeństwa. Zakres chronologiczny: lata 30-te XX w.- 2017 Miejsca wydarzeń: Szczucin (woj. małopolskie), Złoczów (obecnie Ukraina), Kluczbork (woj. opolskie), Radecz (pow. wołowski, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Trzebnica (woj. dolnośląskie), Bytom (woj. śląskie), Tarnów (woj. małopolskie)

Relacja Andrzeja Kiełczewskiego, członka Studenckiego Komitetu Solidarności we Wrocławiu i uczestnika strajku w zajezdni autobusowej nr 7 w sierpniu 1980 r., dotycząca strajku, jego organizacji i atmosfery panującej wśród jej uczestników a także osób postronnych, z którymi swiadek miał styczność opuszczając kilkakrotnie teren zajezdni; świadek w mniejszym stopniu poruszył wątki swojej działalności w SKS, sytuacji w momencie wprowadzenia stanu wojennego i swojej emigracji do Szwecji; zdawkowo mówi o swojej pracy w szwedzkiej firmie konsultingowej w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX w.   Zakres chronologiczny: 1976-1990   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Sztokholm (Szwecja), Kraków (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie)

Relacja Moniki Sienkiewicz, dyrektorki polskiej szkoły w Reykjaviku, opisującej problematykę funkcjonowania szkoły, relacji z rodzicami, krąg oddziaływania zarówno w społeczności polskiej jak i wśród Islandczyków, kwestie programowe i związane z misją edukacyjną; świadek opowiada też o swoim wcześniejszym pobycie w Anglii, porównuje warunki klimatyczne Polski i Islandii, nieco uwag poświęca zmieniającemu się stosunkowi Islandczyków do Polaków i samej polonii islandzkiej; zapytana, opowiada o charakterytstycznych dźwiękach i zapachach Islandii.   Zakres chronologiczny: 2007-2015 Miejsca wydarzeń: Słupsk (woj. pomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Manchester (Wielka Brytania), Blackpool (Wielka Brytania), Reykjavik (Islandia), Kópavogur (Islandia), Hafnarfjörður (Islandia), Keflavik (Islanida), Akranes (Islandia), Mosfellsbær (Islandia), Reykjanesbær (Islandia), Selfoss (Islandia)

Świadek opisuje swą działalność w opozycji, również uczelnianej, współpracę z KOR-em, strajk w zajezdni w Sierpniu '80, działania podejmowane przez służby państwowe w celu przeszkodzenia opozycjonistom w działalności. Wspomina zakładanie Solidarności, opowiada o pracy przy prasie niezależnej, o stosunku kleru do opozycji, o reakcjach Wrocławian, zwraca uwagę na współczesne różnice pokoleniowe i porównuje obecną i dawną sytuację na Uniwersytecie Wrocławskim, wspomina cenzurę i problemy z dostępnością do książek z historii najnowszej.   Zakres chronologiczny: 1975 - przełom XX/XXI wieku   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Zakopane (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja ks. Orzechowskiego na temat mszy św. odprawionej podczas strajku w Zajezdni Autobusowej nr 7, protestu kolejarzy, Duszpasterstwa Ludzi Pracy oraz postawy ludzi: studentów, księży, mieszkańców miasta wobec strajków i Solidarności. Ksiądz wspomina swoje kontakty z ks. Jerzym Popiełuszką, pomoc udzielaną rodzinom internowanych w stanie wojennym oraz działania antyopozycyjne podejmowane przez ówczesne władze.   Zakres chronologiczny: przed 08.1980-10.1984   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Pasikurowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Łącko (pow. nowosądecki, woj. małopolskie) , Gdańsk (woj. pomorskie), Nowa Ruda (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Relacja urzędniczki miejskiej a następnie wieloletniej kierowniczki drukarni w Złotoryi (woj. dolnośląskie) dot. przesiedleń, przyjazdu jej rodziny na Dolny Śląsk, relacji z ludnością niemiecką, roli Kościoła Katolickiego w życiu repatriantów, edukacji oraz pracy.   Zakres chronologiczny: 1928 - 1956.   Miejsca wydarzeń: Podhorce (Ukraina), Lubomierz (woj. dolnośląskie), Gryfów Śląski (Woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Tarnów (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Kondratów (pow. jaworski, woj. dolnośląskie), Opole (woj. opolskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Strzelin (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

Relacja mieszkanki Złotoryi (woj. dolnośląskie), pracownicy Urzędu Miejskiego dot. przesiedleń, przyjazdu jej rodziny na Dolny Śląsk, relacji z ludnością ukraińską, rosyjską i niemiecką, roli Kościoła Katolickiego w życiu repatriantów, normalizowania życia po wojnie oraz pamięci o pochodzeniu kresowym.   Zakres chronologiczny: 1929 - 1956.   Miejsca wydarzeń: Kołomyja (Ukraina), Sumy (Ukraina), Kraków (woj. małopolskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Wałcz (woj. zachodniopomorskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Lwówek Śląski (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Nowa Ruda (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Buczacz (Ukraina), Głogów (woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie), Szklarska Poręba (pow. jeleniogórskie, woj. dolnośląskie)

Relacja mieszkanki Sędzimirowa (woj. dolnośląskie) dot. przesiedleń, przyjazdu jej rodziny na Dolny Śląsk, relacji z ludnością ukraińską, niemiecką, wpływów Kościoła Katolickiego na mieszkańców wsi, normalizowania życia po wojnie oraz kultywowania tradycji kresowych.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1990.   Miejsca wydarzeń: Usowo (Białoruś), Szczepanów (woj. dolnośląskie), Mazury na Krasnej Górze, Złotoryja (Woj. dolnośląskie), Lubomierz (pow. lwówecki, woj. dolnośląskie), Pielgrzymka (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Raciborowice, Lubań (woj. dolnoślaskie), Lwów (Ukraina), Stanisławów (Ukraina), Starobielsk (Ukraina), Sobótka (woj. dolnośląskie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Lwówek Śląski (woj. dolnoślaskie), Essen (Niemcy), Karpacz (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Drohobycz (Ukraina), Workuta (Rosja), Sędzimierz (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Nowa Wieś Grodziska (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Kamień Pomorski (woj. zachodniopomorskie)

Relacja repatrianta z Wilna, mieszkańca Złotoryi, wieloletniego działacza sportowego dot. przesiedleń, przyjazdu jego rodziny na Dolny Śląsk, wpływu Kościoła Katolickiego, stosunków z ludnością niemiecką, rosyjską oraz organizacji życia sportowego w Złotoryi (tenis). Zakres chronologiczny: 1938 - 1990.   Miejsca wydarzeń: Usowo (Litwa), Wilno (Litwa), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Gorzów Wielkopolski (woj. lubuskie), Chojnów (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie)

Relacja repatrianta z Rohatyna dot. przesiedleń, przyjazdu jego rodziny na Dolny Śląsk, osadnictwa w Złotoryi, wpływu Kościoła Katolickiego, stosunków z ludnością niemiecką, rosyjską oraz życia codziennego i edukacji.   Zakres chronologiczny: 1939 - 1960   Miejsca wydarzeń: Rohatyn (Ukraina), Chojnów (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Łukaszów (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Tarnopol (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie), Chodorów (Ukraina), Drohobycz (Ukraina), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Opole (woj. opolskie), Lwów (Ukraina), Moskwa (Rosja)

Relacja mieszkanki Uniejowic (woj. dolnośląskie) dot. powojennych przesiedleń, przyjazdu wraz z rodziną i osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością ukraińską, niemiecką, wpływu Kościoła Katolickiego na społeczność wiejską oraz życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1930-1990.   Miejsca wydarzeń: Barysz (Ukraina), Buczacz (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie), Chojnów (woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Uniejowice (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Zagrodno (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie)

Relacja mieszkanki Zagrodna (woj. dolnośląskie) dot. powojennych przesiedleń, przyjazdu wraz z rodziną i osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością ukraińską, niemiecką, wpływu Kościoła Katolickiego na społeczność wiejską oraz życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1940-1990.   Miejsca wydarzeń: Buczacz (Ukraina), Barysz (Ukraina), Pyszkowce (Ukraina), Zagrodno (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Lubań (woj. dolnośląskie), Bardo (pow. ząbkowicki, woj. dolnośląskie), Środa Śląska (woj. dolnośląskie), Chojnów (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnoślaskie), Hrubieszów (woj. lubelskie)

Relacja mieszkanki Złotoryi, pracownika banku, dot. powojennych przesiedleń, przyjazdu wraz z rodziną i osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością ukraińską, niemiecką, żołnierzami rosyjskimi, roli Kościoła Katolickiego, pracy oraz życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1939-1956.   Miejsca wydarzeń: Kołomyja (Ukraina), Ostrowiec Świętokrzyski (woj.  świętokrzyskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Kielce (woj. świętokrzyskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina), Kraków (woj. małopolskie)

Relacja mieszkanki Pielgrzymki (woj. dolnośląskie) dot. powojennych przesiedleń, przyjazdu wraz z rodziną i osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością ukraińską, niemiecką, roli Kościoła Katolickiego, pracy nauczycielki oraz życia codziennego. Zakres chronologiczny: 1934 - 1980. Miejsca wydarzeń: Gontowa (obw. tarnopolski, Ukraina), Przemyśl (woj. podkarpackie), Wojcieszyn (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Pielgrzymka (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Twardocice (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie)

Relacja mieszkanki Twardocic (woj. dolnośląskie) dot. powojennego osadnictwa na Ziemi Złotoryjskiej, relacji z ludnością niemiecką, roli Kościoła Katolickiego w społeczności wiejskiej, kontaktów z administracją państwową oraz życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1929 - 1981.   Miejsca wydarzeń: Ochle (pow. łaski, woj. łódzkie), Łask (woj. łódzkie), Łódź (woj. łódzkie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Twardocice (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Pabianice (woj. łódzkie), Warszawa (woj. mazowieckie), Dąbrowa Rusiecka (pow. bełchatowski, woj. łódzkie), Oświęcim (woj. małopolskie), Opole (woj. opolskie), Prochowice (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Rokitnica (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Pielgrzymka (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Częstochowa (woj. śląskie)

Relacja mieszkańca Pielgrzymki (woj. dolnośląskie) dotycząca powojennego osadnictwa na Ziemi Złotoryjskiej, relacji z ludnoscią niemiecką, roli Kościoła Katolickiego w społeczności wiejskiej i życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1937- 1990.   Miejsca wydarzeń: Podklasztorze (woj. łódzkie), Opoczno (woj. łódzkie), Piotrków Trybunalski (woj. łódzkie), Sulejów (pow. piotrowski, woj. łódzkie), Pielgrzymka (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Częstochowa (woj. śląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Lwówek Śląski (woj. dolnośląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Twardocice (pow. złotoryjski, woj.dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

Relacja mieszkanki Złotoryi dot. powojennego osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością niemiecką, żołnierzami radzieckimi, roli Kościoła Katolickiego i życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1943 - 1956.   Miejsca wydarzeń: Białobrzegi (woj. mazowieckie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Uniejowice (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Łódź (woj. łódzkie), Kraków (woj. małopolskie), Chojnów (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Inowrocław (woj. kujawsko-pomorskie)

Relacja repatriantki z Kresów Wschodnich (pow. Buczacz) dot. czasów II wojny światowej, przesiedleń, osadnictwa na Dolnym Śląsku, relacji z ludnością ukraińską oraz niemiecką, roli Kościoła Katolickiego w gminie Zagrodno a także życia codziennego.   Zakres chronologiczny: 1937 - 1956.   Miejsca wydarzeń: Medwedowce (obw. tarnopolski, Ukraina), Poznań (woj. wielkopolskie), Zagrodno (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Uniejowice (pow. złotoryjski, woj. dolnośląskie)

Relacja repatriantki z okolic Kołomyi dot. czasu II wojny światowej, wyjazdu wraz z rodziną, przyjazdu na Dolny Śląsk, osadnictwa w Złotoryi, relacji z ludnością niemiecką, żołnierzami radzieckimi, wpływu Kościoła Katolickiego oraz życia codziennego. Zakres chronologiczny: 1939 - 1990. Miejsca wydarzeń: Kułaczkowce (obw. iwanofrankiwski, Ukraina) , Kołomyja (obw. iwanofrankiwski, Ukraina), Wąsosz (pow. górowski, woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Katyń (obw. smoleński, Rosja), Miednoje (obw. twerski, Rosja), Ostaszków (obw. twerski, Rosja)

Relacja repatrianta z Rohatyna dot. wyjazdu, relacji z Ukraińcami, przyjazdu jego rodziny na Dolny Śląsk, osadnictwa w Złotoryi, wpływu Kościoła Katolickiego, stosunków z ludnością niemiecką oraz życia i pracy.   Zakres chronologiczny: 1926 - 1960.   Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Rohatyn (Ukraina), Sambor (Ukraina), Rzeszów (woj. podkarpackie), Tarnów (woj. małopolskie), Dębica (woj. podkarpackie), Kraków (woj. małopolskie), Oświęcim (woj. małopolskie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Koźle (woj. opolskie), Mysłowice (woj. śląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Chojnów (pow. legnicki, woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Poczdam (Niemcy), Bożków (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Kołobrzeg (woj. zachodniopomorskie)

Druga fotografia świadka historii

Stanisław Michnowski urodzony 10 listopada 1918 roku w Skarżysku-Kamiennej, geofizyk, członek Sodalicji Mariańskiej. Walczył w jednostce pułkownika Hanki-Kuleszy pod Kamionką Strumiłową, następnie działał w konspiracji (organizacja Gryf). Członek AK. Walczył w Powstaniu Warszawskim w ugrupowania Obroża. Po wojnie wrócił na studia. Doceniony przez członków Unii Geofizycznej, obronił doktorat. Adiunkt w obserwatorium geofizycznym w Świeciu, gdzie pracował do emerytury.

Witold Sokołowski urodzony w1923 roku,obrońca Warszawy z 1939 roku, w ramach 10. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Uczestnik Powstania Warszawskiego, walczył w oddziale dowodzonym przez Mieczysława Niedzielskiego „Żywiciela.” Aresztowany pod koniec wojny, po wyjściu z aresztu otrzymał powołanie do Wojska Ludowego. W WL służył m.in. pod dowództwem gen. Mossora. Ze względu na przeszłość w Podziemiu, zmuszony do odejścia z WL. W późniejszych latach zajmował się przemysłem.

Kazimierz Laskowski urodzony 17 września 1918 roku w Wyczółkach, po wojnie silnie zaangażowany w ruch ludowy, działając na rzecz Wyczółek, Warszawy i organizacji rolnych.

Portret Współczesny Świadka Historii

Portret Współczesny Świadka Historii

Portret Współczesny Świadka Historii

Andrzej Grajewski, urodzony 8 października 1953 w Bielsku-Białej, działacz opozycji antykomunistycznej, członek NSZZ "Solidarność", działacz Duszpasterstwa Ludzi Pracy, zaangażowany w działalność Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, organizator manifestacjew obronie Václava Havla, doktor nauk politycznych, związany z redakcją tygodnika "Gość Niedzielny", członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, współprzewodniczący zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Grażyna Pańko, urodzona w 1948 roku we Wrocławiu, profesor specjalizująca się w dydaktyce historii, nauczycielka akademicka na Wydziale Nauk Historyczno-Pedagogicznym na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 1986 roku kierowniczka w Zakładzie Dydaktyki Historii. Od 1997 roku doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie historii. Od 2002 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego.

Ryszard Pawłowski, działacz opozycji antykomunistycznej, internowany w ośrodku odosobnienia w Nysie.

Portret współczesny świadka historii

Portret współczesny świadka historii

Portret współczesny Władysławy Śniatyńskiej. Władysława Śniatyńska urodziła się w 1922 roku w Pichnicach i tam też się wychowywała i uczęszczała do szkoły podstawowej. Siódmą klasę jednakże kończyła w Lasowicach. Rodzice prowadzili gospodarstwo, ojciec natomiast pełnił funkcję radnego, a w 1942 roku zmarł z uwagi na postępującą chorobę żołądka. Podczas II wojny światowej pani Władysława trafiła do obozu przejściowego w Oldenburgu, następnie pracowała na kolei, a 16 czerwca 1945 zawarła związek małżeński z Alojzym Śniatyńskim. Realizując własne ambicje podjęła się kontynuowania ścieżki edukacyjnej i ukończyła szkołę wieczorową. Następnie w dobie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Władysława Śniatyńska pełniła m.in. funkcję członka Zarządu Miejskiego w Legnicy, przewodniczącej w Kole Gospodyń Wiejskich. Wiązało się to z podróżami do Gdańska, Gdyni, Sopotu. Ponadto pani Władysława podejmowała się różnorodnych prac. Była doskonałą krawcową, tłumaczką, doskonale gotowała (na weselach, różnorakich przyjęciach). W późniejszym czasie pracowała jako pomoc domowa w Lasowicach.