Relacja Jana Kazimierza Janowskiego
- PL OPiP III-2-13-51
- Część
Relacja Jana Kazimierza Janowskiego
Losy kobiet w Radzieckich obozach pracy (1920-1953)
Relacja Janiny Magdzińskiej dotyczącej jej przenosin na Ziemie Zachodnie i wczesnej młodości w Rychliku i Trzciance, przypadającej na lata tuż po II Wojnie Światowej; świadek koncentruje się na stosunkach sąsiedzkich i rodzinnych, wymienia osoby, które wraz z jej rodziną przyjechały na Ziemie Zachodnie z lubelszczyzny, opowiada historie z życia poszczególnych osób, zaś ze swoich doświadczeń wspomina ucieczki przed rosyjskimi żołnierzami, skorymi do gwałtów na młodych kobietach, pracę na roli i jako salowa w szpitalu w Trzciance, swoje relacje z rodziną męża i innymi rodzinami miejscowymi, opisuje też zwyczaje domowe i religijne, które starała się kontynuować w nowym miejscu zamieszkania Zakres chronologiczny: 1945-1960 Miejsca wydarzeń: Żakowola Poprzeczna (woj. lubelskie), Rychlik (pow. czarnkowsko-trzcianecki), Trzcianka (woj. wielkopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Mikołajewo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie)
Magdzińska Janina
Relacja Jerzego Dąbrowskiego dotycząca jego życia w Poznaniu i Trzciance, głównie w pierwszych latach powojennych, ale obecne są również wątki wojenne, jak szykanowanie Polaków przez Niemców i moment wkroczenia wojsk niemieckich do Poznania; świadek skupia się na sytuacji w powojennej Trzciance, stosunkach z miejscowymi Niemcami i przyjezdnymi Polakami z Kresów Wschodnich, opowiada o wysiedleniu Niemców i tragicznych sytuacjach z tym związanych (samobójstwo niemieckiej rodziny), o porządkowaniu miasta ze zniszczeń wojennych, zmianach urbanizacyjnych, próbach integracji społecznej (teatr), wspomina też swoją służbę wojskową w kopalni "Bolesław Chrobry" w Wałbrzychu, oprócz tego wtrąca wiele ciekawych obserwacji społecznych Zakres chronologiczny: 1939-1960 Miejsca wydarzeń: Poznań (woj. wielkopolskie), Trzcianka (woj. wielkopolskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Rawicz (woj. wielkopolskie), Odolanów (woj. wielkopolskie), Czarnków (woj. wielkopolskie), Wilno (Litwa), Lwów (Ukraina), Baranowicze (Białoruś), Swąrzedz (pow. poznański, woj. wielkopolskie)
Dąbrowski Jerzy
Relacja Stefanii Terleckiej dotycząca jej życia w czasach II Wojny Światowej i powojennych; świadek opowiada o pracy swojej matki i aresztowaniu ojca w czasie okupacji niemieckiej, o osiedleniu się w Romanowie tuż po wojnie i pracy zarobkowej, pytana wspomina ogólnikowo o repatriantach osiedlających się w okolicy, mówi też o miejscowym dialekcie, tzw. platówie Zakres chronologiczny: 1939-1960 Miejsca wydarzeń: Romanowo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Krosina (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Trzcianka (woj. wielkopolskie), Jędrzejewo (woj. wielkopolskie), Wodzisław Śląski (woj. śląskie), Poznań (woj. wielkopolskie)
Terlecka Stefania
Relacja Marii Dury dotyczących przesiedlenia jej rodziny w czasie II Wojny Światowej przez Niemców do Parczewa, życia w Parczewie i zetknięcia się tam z Żydami, powrotu do domu w 1945 r., i pracy po wojnie w świetlicy wiejskiej i jako sprzątaczka w fabryce płyt pilśniowych w Czarnkowie; świadek opowiada o okolicznościach wywózki, warunkach życia w Parczewie, kontaktach z ludnością żydowską i obserwacjach ich zwyczajów, trudnościach zastanych po powrocie do rodzinnej wsi (dawne gospodarstwa Polaków scalone w większe dla osadników niemieckich), relacjach z Polakami z Kresów Wschodnich, osadzonymi w okolicy po wojnie, wspomina też swoją pracę w Klubie Rolnika, przedwojenną ludność niemiecką w regionie, losy poszczególnych postaci ze wsi. Zakres chronologiczny: 1939-1960 Miejsca wydarzeń: Mikołajewo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Parczew (woj. lubelskie), Chełm (woj. lubelskie), Lublin (woj. lubelskie), Jędrzejewo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Wieleń (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Białystok (woj. podlaskie), Tarnów (woj. małopolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Berlin (Niemcy)
Dura Maria
Relacja Gertrudy Terleckiej, dotycząca jej dzieciństwa w Romanowie Górnym, przypadającym na lata II Wojny Światowej i czasy powojenne, podczas których straciła ojca wywiezionego do Mauthausen za odmowę podpisania Volkslisty, zeknęła się z dziećmi nowych niemieckich osadników, a później z repatriantami z Kresów Wschodnich Rzeczpospolitej; świadek opowiada też o swojej pracy w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Białej (położonej po drugiej stronie Noteci) i o lokalnym dialekcie języka niemieckiego, tzw. "platówie"; wspomina też niektóre wydarzenia wojenne, np. ukrycie niemieckiej sąsiadki przed wkraczającymi do wsi Rosjanami Zakres chronologiczny: 1938-1960 Miejsca wydarzeń: Romanowo Górne (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Biała (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Mauthausen (Austria), Poznań (woj. wielkopolskie), Kruszewo (pow. pilski, woj. wielkopolskie)
Terlecka Gertruda
Relacja Felicji Just dotycząca czasu przedwojennego, II Wojny Światowej i pierwszych lat powojennych we wsi Romanowo Górne i jej okolicach; świadek porusza wątki wzajemnych relacji Polaków i Niemców zamieszkujących te tereny, wydarzeń z czasów okupacji, momentu wybuchu wojny i wyzwolenia, przyjazdu repatriantów z Kresów Wschodnich Rzeczpospolitej i wzajemnych stosunków z nimi, a także różne inne związane z administracją wsi (stróża, sołtys w czasie wojny, liczba katolików i protestantów) Zakres chronologiczny: 1930-1955 Miejsca wydarzeń: Romanowo Górne (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Czarnków (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Radolin (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Łódź (woj. łódzkie)
Just Felicja
Relacja Jana Jura dotycząca jego dzieciństwa spędzonego w małej miejscowości na pograniczu polsko-niemieckim, warunków życia, pracy u okolicznych gospodarzy, próbach założenia sklepu, relacji z Niemcami, w tym zamieszkującymi po polskiej stronie granicy, następnie szeroko omówione są zdarzenia z czasów II Wojny Światowej, pracy u niemieckich osadników, wkroczenie Rosjan na okoliczne tereny, kwestie szabrowania przez ludność mienia poniemieckiego, a także przyjazd nowych osadników z terenów wschodnich Rzeczpospolitej; świadek opowiada też o swoich kolejnych pracach zarobkowych: stróża, pomocnika budowlanego, pracownika zakładów ogrodniczych i pracownika melioracji; świadek szczegółowo omawia wiele wydarzeń. Zakres chronologiczny: 1930-1981 Miejsca wydarzeń: Mikołajewo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Czarnków (woj. wielkopolskie), Gulcz (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Berlin (Niemcy), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Gajewo (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Hamburg (Niemcy)
Jur Jan
Relacja Ireny Jessy dotycząca jej życia we wsi Walkowice w czasie II Wojny Światowej, wydarzeń z początku i końca wojny, pracy jako służąca w domu niemieckiego pracownika śluzy na rzece Noteć, następnie relacji z osiedlającymi się w regionie repatriantami, a także powojennej pracy na śluzie i życia codziennego; świadek wspomina też ostatnie lata przedwojenne i działającą w regionie organizację Młode Polki Zakres chronologiczny: 1939-1950 Miejsca wydarzeń: Walkowice (pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie), Nowie (pow. ujski, woj. wielkopolskie), Drezdenko (pow.strzelecko-drezdenecki, woj. lubuskie), Kruszewo (pow. pilski, woj. wielkopolskie), Poznań (woj. wielkopolskie)
Jessa Irena
Relacja Marka Ordyłowskiego dotycząca kadry naukowej Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, z którą zetknął się podczas swoich studiów, a także jego koleżanek, kolegów, reakcji środowiska akademickiego na wydarzenia polityczne, takie jak Marzec '68 i stan wojenny, świadek wspomina też wydarzenia ze swojej kariery naukowej, opowiada o życiu codziennym studentów wrocławskich - warunkach żywieniowych i miejscach spędzania wolnego czasu Zakres chronologiczny: 1968-2015 Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Legnica (woj. dolnośląskie), Bolesławiec (woj. dolnośląskie)
Ordyłowski Marek
Relacja Jana Szymona dotycząca wywózki jego rodziny do obozu pracy w rejonie Archangielska, następnie do obwodu Nukus nad Amu-darią i do sowchozu na Zaporożu na Ukrainie; świadek szczegółowo opisuje warunki życia w obozie i sowchozie, racje żywnościowe, wygląd baraków, ocenia ilość osób, opisuje pracę i podaje niektóre szczegóły dotyczące miejscowej ludności, następnie opowiada skrótowo historię swego brata, który wstąpił do oddziałów gen. Władysława Andersa oraz siostry zaginionej w Azji Środkowej i odnalezionej przez brata Zakres chronologiczny: 1939-1945 Miejsca wydarzeń: kresy wschodnie II Rzeczpospolitej, Kujbyszew (obwo nowosybirski), Archangielsk (obwód archangielski Rosyjska FSRR), obwód nukuski (Uzbecka SRR), obwód zaporoski (Ukraińska SRR), Brzeg Dolny (woj. dolnośląskie)
Szymon Jan
Relacja Jana Kazimierza Janowskiego
Kulturowe i urbanizacyjne uwarunkowania zachowań dewiacyjnych w aglomeracji wrocławskiej
Zbiory Lucjana Wronieckiego - Miejsce pamięci w Katyniu
Miejsce pamięci w Katyniu. Na zdjęciu: kobiety przed tablicą pamiątkową (z której, zgodnie z sowiecką propagandą, wynika, że sprawcami zbrodni byli Niemcy), Katyń 27.06.1988.
N.N.
Losy kobiet w Radzieckich obozach pracy (1920-1953)
Wspomnienia Ksawerego Jaroszuka
Autor we wspomnieniach przedstawia losy swoje i swojej rodziny od II wojny światowej do czasów współczesnych. W pierwszej części opisuje okupację niemiecką i radziecką rodzinnej wsi Wicyń. Wspomina również o atakach UPA na Polaków. Następnie skupia się na wyjeździe z rodzinnych stron i osiedleniu się w Biskupiach Oławskich. W międzyczasie opisuje swoje dwie podróże do Wicynia z ok. 1976 i 2002 roku. Potem przedstawia realia życia na wsi w okresie PRL (kolektywizacja wsi, trudna sytuacja materialna, praca na roli, niełatwy dostęp do edukacji). W drugiej części opisuje życie codzienne w Wicyniu przed II wojną światową oraz pod okupacją radziecką. Przedstawia przyczyny wyjazdu Polaków na Ziemie Zachodnie, warunki w jakich ludziach musieli podróżować oraz trudności jakie napotkali nowi mieszkańcy Biskupic Oławskich. Zamieszcza również cztery listy rodzin, które wyjechały do: Bielska, Biskupic Oławskich, Nowej Wsi, Rzepina, Krzeszyc, Radzików, Lipian, Radów, Przemysława oraz spis miejscowości, do których zostali przesiedleni mieszkańcy Wicynia w 1945 r. Jako załącznik dołączona jest mapa osiedlenia Wilcynian po 1945 r. Zakres chronologiczny: 1939-2002 Miejsca wydarzeń: Wicyń (obec.Smerekiwka, Ukraina), Złoczow (Ukraina), Biskupice Oławskie (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina)
Argasiński Leon
Valivade. Dzienniczek. Indie 1945
Dzieci z przed II Wojny Światowej i po Wojnie
Narzeczeni: Kazimiera Jurczyszyn i Teofil Niedziewicz w parku, Lwów I poł. lat 30. XX w.
N.N.
Relacja uchodźcy z Macedonii dot. eksodusu z ojczystego kraju, osiedlenia się i życia w Polsce oraz społeczności emigrantów macedońskich w Polsce. Zakres chronologiczny: lata 40.-80. XX w. Miejsca wydarzeń: Macedonia, Bułgaria, Szczwno-Zdrój (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Bielawa (woj. dolnośląskie), Durrës (Albania), Gostiwar (Macedonia), Ateny (Grecja),Saloniki (Grecja),Călimănești (Rumunia), Police (woj. zachodniopomorski), Lądek Zdrój (woj. dolnośląskie)
Pandowski Joto
Zdjęcia: Podziękowanie z Instytutu Dialogu Międzykulturowego
Państwowy Zakład Szkolenia Inwalidów Wojennych i Wojskowych we Wrocławiu
Grupa mężczyzn przed Zakładem Szkolenia Inwalidów Wojennych i Wojskowych we Wrocławiu przy ulicy Wejherowskiej. Drugi z prawej Jan Góralski.
N.N.
Franciszek Stopka wraz z rodziną wyjechał w czerwcu 1945 r. z Żywca na Ziemie Zachodnie w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Autor relacjonuje długą podróż wagonem towarowym, tymczasowe zakweterowanie w koszarch w Nysie oraz podróż samochodem do Kamieńca Ząbkowieckiego, gdzie dostał mieszkanie. Opisuje zniszczenie wojenne w miasteczkach Dolnego Śląska oraz kłopoty ze stacjonującymi w Kamieńcu Ząbkowickiem czerwonoarmistami (rabunki, handel alkoholem, podpalenie zamku). Dalsza część relacji dotyczy represji wobec autora za działalność w konspiracyjnej organizacji: od aresztowania w marcu 1953 r. i pobytu w areszcie UB w Ząbkowicach Śląskich oraz w więzieniu w Kłodzku, poprzez rozprawę sądową we Wrocławiu przed Komisją Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, aż po odbycie kary (12 miesięcy obozu pracy) w kamieniołomie wapienia w Wojcieszowie. Autor opisuje również problemy ze znalezieniem pracy po odbyciu kary (więzień polityczny) i życie pod nadzorem UB. Zakres chronologiczny: 1945 - 1958 Miejsca wydarzeń: : Żywiec, Nysa, Kamieniec Ząbkowicki, Ząbkowice Ślaskie, Kłodzko, Wojcieszów
Stopka Franciszek
Cykl: Dokumenty ze zbiorów Wojciecha Plebańskiego - Plan oddawania ziarna
Plan oddawania ziarna tytułem podatku gruntowego do punktów zsypu z Gminy Gniechowice wyd. przez Zarząd Gminy Gniechowice, Gniechowice 1947.
Zarząd Gminy w Gniechowicach
Valivade. Dzienniczek. Indie 1945
Odpis świadectwa czeladniczego
Odpis świadectwa czeladniczego wystawionego na nazwisko Władysław Jesionka przez Izbę Rzemieślniczą we Wrocławiu, 25.05.1971.
N.N.
Patent oficerski wydany na nazwisko Konrad Margolt przez Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego Wrocław, Wrocław 15.08.2004.
Minister Obrony Narodowej, Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego Wrocław
Rodzina Kliber w Parku Stanisława Staszica
Fotografia pozowana rodziny Kliber w Parku Stanisława Staszica wykonana z okazji I Komunii Świętej Jerzego. Siedzący na ławce (od lewej) Jerzy, Włodzimierz, Urszula, babcia Szymczak, kuzynka Róża. Stojący za ławką Maria i Józef Kliber.
N.N.
Losy kobiet w Radzieckich obozach pracy (1920-1953)
Dzieci z przed II Wojny Światowej i po Wojnie
Aleksander Skirpan, ojciec Michała Skirpana. Przegonina (obecnie Bodaki), powiat gorlicki, przed 1935 r.
N.N.
Długosz Małgorzata
Moja szkoła, jej historia i wspomnienia
Umowa zbiorowa [dot. zasiewu i dostawy buraków cukrowych]
Praca konkursowa pt. Moje korzenie. Mój ród
Pielgrzymka papieża Jana Pawła II
Pielgrzymka papieża Jana Pawła II. Na zdjęciu: transparenty Solidarności eksponowane przez uczestników polowej mszy św. na torze wyścigów konnych w Partynicach, Wrocław 21.06.1983.
Bogdan Suchocki
Decyzja [dot. zmiany miejsca pobytu w okresie stanu wojennego]
Decyzja dot. zmiany miejsca pobytu w okresie stanu wojennego wydana na nazwisko Magdalena Boromiec żona darczyńcy przez Urząd Miejski w Wałbrzychu, Wałbrzych 11.01.1982.
Urząd Miejski w Wałbrzychu
Orzeczenie Rp. Nr 6202 dot. majątku pozostawionego na Kresach wydane na nazwisko Jan Ilnicki przez Państwowy Urząd Repatriacyjny Oddział, Wrocław 23.09.1946.
Państwowy Urząd Repatriacyjny Oddział Powiatowy we Wrocławiu
Replika. Miesięcznik Niezależny
Pierwsza strona niezależnego miesięcznika pt. Replika, październik 1982.
Replika. Śląsk Miesięcznik Niezależny
Kierowniczka szkoły, Stanisława Siekańska z uczniami szkoły podstawowej w Zwróconej, zakończenie roku szkolnego, lata 50. XX w. W tle widoczny kościoł parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Zwróconej.
N.N.
Teofil Niedziewicz z żona Kazimierą oraz synami: Jerzym i Bogdanem (najmniejszy), Wrocław, II poł. lat 40. XX w.
N.N.
Wspomnienia Ksawerego Jaroszuka
Zdjęcia rodzinne Franciszka Jakubiaka
Tomasz Jakubiak - majster przy budowie linii kolejowej ze Swakopmund do Windhuk w Afryce Południowo-Zachodniej w latach 1910-1914.
N.N.
Tłumaczenie z języka rosyjskiego
Tłumaczenie z języka rosyjskiego dokumentu wydanego przez Komitet Wykonawczy Hutiańskiej Rady Gromadzkiej dot. nieruchomości w miejscowości Huta będących przed 1944 r. własnością Ewy Razik wykonane przez tłumacza przysięgłego Leona Kondratiewa, Strzelin 22.03.1959.
Leon Kondratiew
Zasadnicza służbowa wojskowa. Poborowi na służbie; Władysław Stypczyński (pierwszy z lewej), 1956.
N.N.
Ulotka pt. "Dlaczego nie pójdę głosować" nawołująca do bojkotu wyborów, 1988-1989.
N.N.
PYTANIA ANKIETOWE do ewentualnego wykorzystania wydania w formie pamiętnika z zesłania
Nasze 20 minut na Księżu Małym
Demonstracja 1 maja 1989. Na zdjęciu: kordon milicyjny na ul. Kazimierza Wielkiego na wysokości skrzyżowania z ul. Eugeniusza Gepperta, Wrocław 1.05.1989.
Jachym Henryk
polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie
N.N.
Zarys historii Wrocławskiej Stoczni Rzecznej 1946-1979
opracowanie obejmujące genezę Wrocławskiej Stoczni Rzecznej, jej opis w okresie współczesnym powstaniu opracowania oraz kalendarium najważniejszych wydarzeń w latach 1946-1979
Jakubczyk Bogdan
Praca przymusowa. Na zdjęciu: polscy i ukraińscy robotnicy przymusowi Gottmannsförde (Niemcy), 1939-1945.
N.N.
Bożena Grabowska. Na zdjęciu: Bożena Grabowska (z lewej) z Marią Pietrusówną, swoją późniejszą szwagierką, Warszawa II poł. lat 30. XX w.
N.N.
Świadectwo z egzaminu uzupełniającego
Świadectwo z egzaminu uzupełniającego wydane na nazwisko Kazimierz Trzeciak przez Państwową Komisję Egzaminacyjną dla czynnych a niewykwalifikowanych nauczycieli szkół powszechnych, Wilno, Rzeczpospolita Polska (obecnie Litwa) 10.07.1931.
Państwowa Komisja Egzaminacyjna dla czynnych a niewykwalifikowanych nauczycieli szkół powszechnych
Relacja weterana kampanii wrześniowej, następnie członka Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych, który po II wojnie światowej został pracownikiem naukowym Politechniki Wrocławskiej. Świadek opisuje swoje przeżycia wojenne oraz kreśli obraz życia i pracy w powojennym Wrocławiu.
Zakres chronologiczny: 1938-1989.
Miejsca wydarzeń:
Sulima Tadeusz
zdjęcia z mężem Wiktorem Rumińskim
Pamiętnik Janusza Wierciocha - Pamiętnik Janusza Wierciocha z marca 1968
Relacja Jana Kazimierza Janowskiego
Ludwik Klimczyński - zdjęcie współczesne Świadka Historii
Arkusz kontrolny przydziału na zajęcie mieszkania w Jeleniej Górze wypełniony przez Wiktora Waśniewskiego, Jelenia Góra 18.12.1946.
Waśniewski Wiktor, Drukarnia Państwowa, Jelenia Góra
Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej
Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej. Na zdjęciu: grono pedagogiczne w towarzystwie studentów; Kazimiera Rolińska siostra babci Darczyńcy kuca w środku po prawej.
N.N.
Zaświadczenie dot. repatriacji członków rodziny Kaczorowskich wydane przez Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 29.04.1996.
Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Tomiki poezji: 2003 - PRZEMIJANIE okładka
Nasza Wrocławska Historia Wanda i Kazimierz Czaplińscy
Kulturowe i urbanizacyjne uwarunkowania zachowań dewiacyjnych w aglomeracji wrocławskiej
Informacja o Związku Sybiraków
Relacja Ryszarda Bogdańskiego dotycząca emigracji jego rodziców do Francji, motywów i okoliczności, jego dzieciństwa we Francji, nauki w szkole francuskiej i polskim liceum w Villard-de-Lans, życia codziennego w tejże szkole, podziałów społecznych i politycznych wśród polonii francuskiej, zetknięcia z partyzantką polską we Francji, następnie przejazdu na tzw. Ziemie Odzyskane, nauki w liceum handlowym w Wałbrzychu i pracy w tamtejszej kopalni "Chwalibóg", służby wojskowej w Ludowym Wojsku Polskim; świadek wtrąca wiele anegdot i interesujących ocen grup społecznych, rozwija wątek walk partyzanckich w rejonie Villard-de-Lans, mówi też o swoich poglądach politycznych Zakres chronologiczny: 1918-1960 Miejsca wydarzeń: Rouen (Francja), Le Martinet (Francja), Villard-de-Lans (Francja), Międzylesie (woj. dolnośląskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Piła (woj. wielkopolskie), Elbląg (woj. warmińsko-mazurskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Pińsk (Białoruś), Będzin (woj. śląskie), Jedlina Zdrój (woj. dolnośląskie), Drohobycz (Ukraina), Głuszyca (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Drawsko Pomorskie (woj. zachodniopomorskie), Gniezno (woj. wielkopolskie)
Bogdański Ryszard
Stanisława Musiał-Bielińska - relacja
Relacja Stanisławy Musiał-Bielińskiej, dotycząca emigracji zarobkowej jej ojca do Francji, jej nauki w szkołacj francuskich i liceum polskim w Villard-de-Lans, nauczycieli, koleżanek i kolegów, działalności ojca w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego a jej samej w Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość, życia codziennego w kolonii górniczej w Hénin-Liétard, następnie pracy jako nauczycielka w polskich szkołach na północy Francji, wydaleniu z Francji z powodów politycznych; świadek traktuje niektóre wątki szczegółowo, np. system szkolnictwa francuskiego, porównanie szkół francuskich i polskich, niektóre wydarzenia z okresu przedwojennego i wojennego Zakres chronologiczny: 1918-1960 Miejsca wydarzeń: Fouqières-lès-Lens (Francja), Hénin-Liétard (Francja), Villard-de-Lans (Francja), Paryż (Francja), Lille (Francja), Beaumont-en-Artois (Francja), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Sanok (woj. podkarpackie), Jaćmierz (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Borysław (Ukraina), Czarny Bór (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie)
Musiał-Bielińska Stanisława
Relacja Józefa Owsika, opowiadającego historię emigracji zarobkowej swoich rodziców do Francji, swojej nauki w szkole francuskiej i polskim liceum w Paryżu, następnie o motywach przyjazdu do Polski, pobycie w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym w Międzylesiu, studiach w Warszawie, pracy w elektrowniach w Rożnowie i Legnicy oraz wrocławskim Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Energii Jądrowej, a także w NRD po 1989 r.; świadek wspomina żołnierskie doświadczenia swego ojca z pacyfikacji Wilna w czasie wojny polsko-bolszewickiej, jego przynależność do Organizacji Pomocy Ojczyźnie, trudnościach w kontaktach z pozostałą we Francji rodziną po 1945 r., a także o obecności żołnierzy rosyjskich w Legnicy i roli organów bezpieczeństwa w energetyce, mówi także o swojej tożsamości narodowej Zakres chronologiczny: 1918-1960 Miejsca wydarzeń: Rouen (Francja), Limoges (Francja), Paryż (Francja), Hawr (Francja), Verdun (Francja), Międzylesie (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Rożnów (pow. nowosądecki, woj. małopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Osmolin (pow. gostyniński, woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie), Oświęcim (woj. małopolskie), Kraków (woj. małopolskie), Ścinawa (pow. lubiński, woj. dolnośląskie), Wałcz (woj. zachodniopomorskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Trzebnica (woj. dolnośląskie), Lipsk (Niemcy), Gdańsk (woj. pomorskie), Rożnów (woj. małopolskie)
Owsik Józef
Relacja Władysława Wieczorka dotycząca życia codziennego w polskiej kolonii w Trumilly w Alzacji, warunków pracy, szkolnictwa francuskiego i polonijnego, nauki i życia w polskim liceum w Paryżu, relacji polsko-francuskich i rzeczywistości wojennej we Francji, organizacjach polonijnych, następnie świadek opowiada o repatriacji i warunkach życia podczas jej trwania, a także o pierwszym okresie pobytu na tzw. Ziemiach Odzyskanych w Bolesławcu, wspomina też swoją pracę we wrocławskich przedsiębiorstwach PAFAWAG, Wrocławskie Zakłady Metalurgiczne, Zakłady Sprzętu Grzewczego oraz pobyt w Tunezji na kontrakcie zarobkowym; relacja jest nasycona wieloma szczegółami i pobocznymi wątkami wnoszącymi dodatkowe informacje na tematy obyczajowe i społeczne w optyce relacji polsko-francuskich i relacji polskich imigrantów z różnych stron Europy. Zakres chronologiczny: 1930-2015 Miejsca wydarzeń: Ormoy-le-Davien (Francja), Trumilly (Francja), Paryż (Francja), Bolesławiec (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Bordeaux (Francja), Chomentówek (pow. kielecki, woj. świętokrzyskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Międzylesie (woj. dolnośląskie), Tarnowskie Góry (woj. śląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Susa (Tunezja), Tunis (Tunezja), Wałbrzych (woj. dolnośląskie)
Wieczorek Władysław
Renata Fyda-Karwowska - relacja
Relacja Renaty Fyda-Karwowskiej, córki polskiego attaché wojskowego we Francji, wysłanego tam z powodu politycznych zawirowań w Polsce w l. 30. XX w.; świadek opowiada o swoich rodzicach i życiu na kresach wschodnich przed II Wojną Światową, nauce we francuskiej szkole podstawowej i liceum polskim w Villard de Lans, nauczycielach i koleżankach, rzeczywistości wojennej, przyjazdu na tzw. Ziemie Odzyskane, wstąpieniu do Związku Harcerstwa Polskiego, zainteresowaniach lekkoatletycznych, studiach architektonicznych i członkostwie w Akademickim Związku Sportowym na Politechnice Gdańskiej, pracy w szczecińskich przedsiębiorstwach "Miastoprojekt" i "Inwestprojekt"; świadek wtrąca też refleksje na temat obyczajowości i różnicach kulturowych polsko-francuskich Zakres chronologiczny:1918-1960 Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Paryż (Francja), Villard de Lans (Francja), Grenoble (Francja), Compiègne (Francja), Dachau (Niemcy), Mauthausen (Austria), Gdańsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodnopomorskie), Katowice (woj. śląskie), Mandelieu-la-Napoule (Francja), Cannes (Francja), Helsinki (Finlandia), Londyn (Wielka Brytania), Moskwa (Rosja)
Fyda-Karwowska Renata
Irena Adamczyk (Mróz) - relacja
Relacja Ireny Mróz z d. Adamczyk dotycząca jej dzieciństwa we Francji, nauki w polskich liceach w Villard de Lans i Paryżu, warunkach życia i warunkach nauczania, atmosferze w nich panującej, nauczycielach oraz koleżankach i kolegach, zmianach w szkołach pod koniec wojny związanych z przemianami politycznymi w Polsce, a także o działalności w Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość, wydarzeniach w Vassieux-en-Vercors i pomocy w ukrywaniu jednego z dowódców polskiej konspiracji, na końcu o przyjeździe na tzw. Ziemie Odzyskane, pracy i życiu codziennym w powojennym Wałbrzychu. Zakres chronologiczny: 1929-1956 Miejsca wydarzeń: Tocquegnieux (Francja), Ricamarie (Francja), Villard de Lans (Francja), Paryż (Francja), Lyon (Francja), Grenoble (Francja), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Wielkopole (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)
Adamczyk Irena
Relacja René Lisiewicza dotycząca jego dzieciństwa we Francji, uczęszczania do szkoły polonijnej w Houilles pod Paryżem i szkół francuskich w L'Abbaye de Cendras i Alès, życia codziennego w międzynarodowej kolonii robotniczej w L'Abbaye de Cendras, życia kulturalnego skupionego wokół polskiej parafii, nielegalnego przyjazdu do Polski w 1947 r., środowiska reemigrantów w Wałbrzyskim Zagłębiu Węglowym, stosunków z zamieszkującymi je tuż po wojnie Niemcami, stosunków z Polakami przybyłymi z innych regionów Europy, okoliczności emigracji jego rodziców do Francji, odwiedzin u swojego ojca chrzestnego-Ukraińca we Lwowie w 1962 r.; świadek w mniejszym zakresie porusza takie wątki jak nauka w szkołach górniczych (Wałbrzych, Dąbrowa Górnicza), praca w wałbrzyskich kopalniach, swoje związki z kulturą francuską i trudności administracyjne związane z posiadaniem francuskiego imienia, kontakty z Jerzym Putramentem, obecność różnych narodowości w powojennym Wałbrzychu, podział polonii francuskiej na dwa ideologiczne obozy Zakres chronologiczny: 1944 - 1965 Miejsca wydarzeń: L'Abbaye de Cendras (Francja), Houilles (Francja), Paryż (Francja), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Nowa Ruda (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina), Jugów (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Dąbrowa Górnicza (woj. śląskie), Jedlina Zdrój (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Praga (Czechy), Maków Mazowiecki (woj. mazowieckie), Łódź (woj. łódzkie), Poznań (woj. wielkopolskie), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Ludwikowice Kłodzkie (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Nowa Ruda (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)
Lisiewicz René
Stefania Młyniec (Ofiara) - relacja
Relacja Stefanii Młyniec, z d. Ofiara, dotycząca jej lat dziecinnych w kolonii polskiej w Firminy i nauki w Villard-de-Lans we Francji, następnie przyjazdu na tzw. Ziemie Odzyskane; wypowiedzi uzupełnia syn świadek, Eugeniusz Młyniec, rozwijając głównie wątek życia codziennego wśród reemigrantów z Francji w Jedlinie Zdroju. Zakres chronologiczny: 1930 - 2015 Miejsca wydarzeń: Firminy (Francja), Villard-de-Lans (Francja), Jedlina Zdrój (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Wieliczka (woj. małopolskie), Stalowa Wola (woj. podkarpackie), Cannes (Francja), Londyn (Wielka Brytania), Ricamarie (Francja), Le Chambon-Feugerolles (Francja)
Ofiara-Młyniec Stefania
Władysław Bogdanowicz - relacja
Relacja Władysława Bogdanowicza dotycząca losów jego rodziny w czasie II Wojny Światowej na wileńszczyźnie, wstąpienia do Armii Krajowej w Lesie Grandowskim i akcjach konspiracyjnych, życia codziennego i kolektywizacji w Litewskiej SRR do 1956 r., przymusowego powołania do szkoły mechanicznej niedaleko Olity, powołania do Armii Czerwonej, przyjazdu do Polski i pracy w PGR, przyjazdu do Szczecina i obserwacji pacyfikacji Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego podczas protestów w grudniu 1970 r.; świadek podaje istotne szczegóły, np. rozpoznaje formacje militarne, tłumaczy konsekwencje sprzeciwiania się władzom radzieckim, wskazuje stronę agresywną podczas demonstracji w grudniu 1970 r. itp. Zakres chronologiczny: 1939 - 1991 Miejsca wydarzeń: Pajauta (woj. wileńskie, Litwa), majątek Oława k. Olity (Litwa), Taszkient (Uzbekistan), Lidzbark Warmiński (woj. warmińsko-mazurskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Białystok (woj. podlaskie), Słupsk (woj. pomorskie), Warszawa (woj. mazowieckie)
Bogdanowicz Władysław
Relacja Janusza Deglera dotycząca wczesnego dzieciństwa w realiach II Wojny Światowej, życia codziennego i przyjazdu na tzw. Ziemie Odzyskane, nauki i studiów w powojennym Wrocławiu - profesor wspomina środowisko akademickie Wrocławia, zwłaszcza związane z Instytutem Filologii Polskiej, następnie swoje zainteresowanie Witkacym (S. I. Witkiewicz), pracę w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze (m. in. wyjazdy do Ameryki Południowej) i wrocławskim oddziale Państwowej Wyższej SzkołyTeatralnej, a także problemy z cenzurą i Służbą Bezpieczeństwa; świadek opowiada też o przemianach po 1956 r., sytuacji w PWST podczas stanu wojennego oraz o wrocławskich kawiarniach i miejscach spotkań światka akademickiego. Zakres chronologiczny: 1939 - 2015 Miejsca wydarzeń: Sosnowiec (woj. śląskie), Bystrzyca Kłodzka (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Kamienica Polska (pow. częstochowski, woj. śląskie), Glasgow (Wielka Brytania), Bornholm (Dania), Łódź (woj. łódzkie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Kraków (woj. małopolskie), Zakopane (pow. tatrzański, woj. małopolskie), Paryż (Francja), Londyn (Wielka Brytania)
Degler Janusz
Valivade. Dzienniczek. Indie 1945
Relacja Jana Kazimierza Janowskiego